Recente geopolitieke ontwikkelingen zorgen niet alleen voor humanitaire drama’s, maar vergroten ook de onzekerheid op de financiële markten. Terugvallende economische groei, verregaande digitalisering, het achterlopen van de duurzaamheidstransitie, introductie van veel nieuwe, Europese wet- en regelgeving en de aanpak van financiële criminaliteit. Deze trends bepalen het beeld voor het komende jaar, aldus toezichthouder AFM. In het rapport Trendzicht 2024 analyseert de Autoriteit Financiële Markten (AFM) deze ontwikkelingen en staan de risico’s, knelpunten en beheersmaatregelen binnen de vier toezichtgebieden centraal.
Laura van Geest, bestuursvoorzitter van de AFM: “Hardnekkige kerninflatie en de gestegen rente hebben een negatieve invloed op economische groei. Mensen in een kwetsbare positie lijden als eersten onder een omslag in de arbeidsmarkt en dat is reden tot zorg. Klimaatrisico’s en hun financiële impact manifesteren zich steeds scherper. Verduurzaming gaat niet snel genoeg en de Parijsdoelen raken dan uit beeld. Meer vaart is nodig.”
De zorg over financieel kwetsbare huishoudens blijft groot
Door hardnekkige kerninflatie en stijgende rente valt de economische groei terug. De kwetsbaarheid van de economie vertaalt zich door in de financiële positie van huishoudens. De overheid neemt maatregelen om de gevolgen hiervan te dempen, vooral voor de huishoudens met een kleine beurs. De zorg over financieel kwetsbaren blijft echter groot en heeft dan ook onze aandacht. Wanneer de economische omstandigheden verder verslechteren of overheidssteun wordt afgebouwd, komen meer ondernemingen en huishoudens in financiële problemen. De betaalbaarheid van financiële producten zoals hypotheken, leningen en verzekeringen kan dan in het geding komen.
Digitalisering verandert de financiële sector
Kapitaalmarkten zijn in hoge mate verbonden en in een gedigitaliseerde wereld is razendsnelle informatieoverdracht en -verwerking mogelijk. Digitalisering van de financiële sector kan zorgen voor meer efficiëntie en innovatie in dienstverlening. Naast de positieve effecten van een toename van het aanbod en een grotere diversiteit aan aanbieders, leidt digitalisering van financiële markten tot nieuwe risico’s, bijvoorbeeld bij onbeheerst gebruik van kunstmatige intelligente (AI) bij advies en distributie van financiële producten en diensten. Ook cyberrisico’s winnen sterk aan belang.
In de publicatie ‘Algoritmische collusie op kapitaalmarkten’ wordt aan de hand van het risico van algoritmische collusie (stilzwijgende algoritmische samenzwering) nader ingezoomd op hoe zelflerende handelsalgoritmes op de kapitaalmarkten tot ongewenste uitkomsten kunnen leiden.
Verduurzaming gaat niet snel genoeg, klimaatrisico’s niet ingeprijsd op woningmarkt
De maatschappelijke en politieke wens groeit om financiële markten vaart te laten maken met de duurzaamheidstransitie. Als gevolg van klimaatverandering zullen vaker extreme weersomstandigheden, zoals hevige neerslag en lange periodes van droogte zich voordoen. Dit leidt tot een groeiende kans op overstromingen en aantasting van de fundering van woningen. Deze risico’s hebben potentieel grote financiële gevolgen voor woningkopers- en eigenaren in de vorm van mogelijke schadeposten en vermindering van woningwaarden.
In de publicatie ‘Inprijzen van klimaatrisico’s op de woningmarkt’ worden de gevolgen van het onvoldoende inprijzen van klimaatrisico’s voor (potentiële) woningeigenaren belicht en bieden we enkele mogelijke oplossingsrichtingen.
Internationalisering en financiële criminaliteit
De Nederlandse financiële markten zijn aantrekkelijk voor buitenlandse partijen. Gedreven door digitalisering zien we een toename van financiële dienstverlening over de landsgrenzen heen. Naast de positieve effecten van een toename van het aanbod en een grotere diversiteit aan aanbieders, leidt het op financiële markten tot nieuwe risico’s. Denk aan malafide buitenlandse aanbieders van risicovolle beleggingsproducten, een toename van marktmisbruik op kapitaalmarkten en het ontstaan van een ongelijk speelveld tussen binnenlandse en buitenlandse aanbieders van financiële producten en diensten. Deze risico’s kunnen minder adequaat worden geadresseerd op nationaal niveau en vragen om een internationale aanpak. Er is daarom veel nieuwe, (Europese) regelgeving op komst.
