Transport en logistiek schakelt terug, maar houdt groei

De volumegroei in de transport- en logistieksector remt in 2020 flink af, maar blijft nog wel met 1% toenemen. De omzetgroei komt daarbij uit op 2%. Pakketvervoerders en logistieke dienstverleners laten in 2020 door e-commerce de sterkste groei zien. Het wegtransport en de binnenvaart hebben de meeste last van de groeiterugval in de bouw. De belangrijkste aandachtspunten voor 2020: ontwikkeling van de handelsoorlog, de Brexit en het managen van kostenstijging bij lage groei. Dat zijn enkele conclusies uit een inventarisatie van het Economisch Bureau van ING over de transportsector.

De volumegroei in de transport- en logistieksector loopt in 2020 flink terug en komt naar verwachting nog uit op 1%. Dit is het laagste niveau sinds 2013. De omzet stijgt daarbij naar verwachting met 2,5%. Waar de logistieke vraag uit de industrie al 2019 haperde, valt er nu groei vanuit opdrachtgevers uit de bouw weg. Toch blijft de binnenlandse economie met toenemende overheidsbestedingen en koopkrachtvooruitgang en een lage werkloosheid onder consumenten nog goed draaien. Delen van de groothandeldetailhandel en horeca blijven daarmee voor transport als groeipijler overeind.

Lichte verbetering voor internationaal transport

In 2019 was de afzwakking bij internationale opdrachtgevers van transport en logistiek duidelijk merkbaar. Zo nam de vraag vanuit de Duitse (auto-)industrie die in een dal zit duidelijk af. Voor de Duitse economie wordt een iets beter jaar verwacht, maar we gaan er vanuit dat de im- en export door de tegenwind voor de wereldhandel in 2020 nog steeds niet uitbundig groeit. De verdere ontwikkeling van het conflict tussen de VS en China blijft in het Amerikaanse verkiezingsjaar 2020 groot. Als toegangspoort over zee naar het VK voor onder andere expediteurs en opslagbedrijven in de havens ook onverminderd relevant hoe de Brexit in 2020 vorm krijgt. 

In de vroegcyclische luchtvrachtsector was de internationale terugval het meest zichtbaar, ook al was de grootste krimp van 8,5% toe te schrijven aan capaciteitsbeperking op Schiphol. Ook kreeg de zwakke wereldhandel in de loop van het jaar greep op de containeroverslag in de Rotterdamse haven, al bleef daar mede door de hubfunctie per saldo nog steeds groei over. De Amsterdamse haven wist zich door een gunstig jaar voor de handel in brandstoffen te onttrekken. 

Hoewel 2020 over het algemeen een minder goed jaar wordt, groeit het pakketvervoer door de onstuimig uitdijende e-commerce het meest. Hier wordt ook de sterkste omzettoename verwacht. Ook logistieke dienstverleners groeien bovengemiddeld met name door extra opslag en warehousing activiteiten die met e-commerce gepaard gaan. Het vervoer over de weg en het water groeien in 2020 door het wegvallen van de bouw als groeimotor minimaal. 

Bedrijven minder enthousiast over de toekomst

Het ondernemersvertrouwen in transport en logistiek heeft te lijden gehad onder o.a. de internationale handelsperikelen en de Brexit. Vooral in het wegvervoer en het luchtvervoer is het ondernemersvertrouwen in het najaar van 2019 negatief. Daarbij kan onder wegtransporteurs de pfas- en stikstofproblematiek meespelen, waar inmiddels maatregelen voor gepresenteerd zijn die perspectief bieden. Daar staat tegenover dat het sentiment onder logistieke dienstverleners en in het bijzonder in het pakketvervoer nog altijd positief is. Terugkijkend is het oordeel per saldo echter ook in jaren van groei vaker negatief geweest. Ook nu verwachten ondernemers vooruitkijkend nog steeds enige groei in bedrijvigheid. 

Lonen blijven in 2020 kostendruk opleveren

Ondanks dat de druk enigszins dan de ketel is ondervinden transport- en logistiekbedrijven nog steeds moeite om personeel te vinden. Ruim 30% van de bedrijven noemt dit de belangrijkste belemmering. Naast chauffeurs is ook de arbeidsmarkt voor planners en ander logistiek personeel zeer krap. In combinatie met de economische voorspoed van de afgelopen jaren vertaalt dit zich in 2020 in een verdere stijging van de loonkosten. Het CPB verwacht een gemiddelde stijging van de contractlonen met 2,5% en dit zou in delen van de sector via de CAO hoger kunnen uitpakken. Dit maakt in een kostengerichte sector met een marge van enkele procenten verschil. In combinatie met de lagere verwachte groei heeft dit met name impact in een arbeidsintensieve deelsector als het wegtransport. 

E-Logistiek groeit door, maar concurrentie van e-tailers zelf ook

Nederland blijft in trek als vestigingsplaats voor Europese warehousecapaciteit dichtbij afzetmarkten van consumentengoederen, al nam de opname van logistiek vastgoed in 2019 na een hausse af. Logistieke dienstverleners kunnen daarbij ook in 2020 profiteren van de groeiende e-commerce, al vinden e-tailers als Amazon, Alibaba, maar ook Zalando en Coolblue logistiek commercieel te belangrijk om volledig uit te besteden. Dit zorgt voor toenemende concurrentie en druk op logistieke dienstverleners in warehousing om verder in automatisering, robotisering te investeren.

Luchtvaart in 2020 in capaciteitsklem

Voor het Nederlandse luchtvervoer geldt tot 2021 nagenoeg een groeitstop door de grens van 500.000 vliegbewegingen op Schiphol. Door inzet van grotere vliegtuigen en toenemende efficientië is het aantal passagiers nog met 1% gestegen, maar het vrachtvervoer liep fors terug door inperking van het aantal slots. Toewijziging van ongebruikte slots (‘local rule’) voor vrachtvliegtuigen geeft vanaf het winterseizoen enige ruimte en een kans is ook om meer vracht in het ruim van passagierstoestellen te vervoeren. Doordat luchthaven Lelystad in 2020 nog niet geopend wordt en ook luchthavens van Eindhoven en Rotterdam tegen hun grenzen aanlopen, komt het aan op optimale keuzes binnen het gestelde kader. Dat vrachtvluchten economisch gezien het meeste opleveren, kan voor de luchtvrachtsector de komende jaren nog enigszins gunstig uitpakken.

Spoorvervoer krijgt meer aandacht dan groei

In 2019 kon het spoorvervoer niet profiteren van uitwijking door laagwater in de binnenvaart. Toch heeft het laagwaterprobleem verladers wel verleid om te kijken naar het spooralternatief en is niet alle lading terug naar het water verschoven. Voor groei moet het spoor het vooral hebben van containers, maar tegelijkertijd kalft het kolenvervoer (ca. 15% van volume) inmiddels snel af en dat drukt het potentieel. De nieuwe Europese Commissie wil nieuwe impulsen geven om lange afstandsvervoer van de weg naar het spoor te verplaatsen, wat gunstig is op lange termijn.. Een mooi initiatief dat in 2019 van start ging is de coolrailverbinding voor groente en fruit tussen Valencia en Rotterdam die meerder keren per week veel vrachtwagens van de weg haalt. In 2020 wordt een hoogtepunt de opening van de grootste railterminal van Nederland in (greenport) Venlo.

E-Logistiek groeit door, maar concurrentie van e-tailers zelf ook

Door de onstuimige groei van de e-commerce markt, weegt pakketvervoer al enige tijd op tegen de structurele teruggang in de postbezorging. Deze groei is nog niet voorbij. Pakketbezorgers ontwikkelen zich steeds meer tot brede logistieke bedrijven, maar hebben net als logistieke dienstverleners te maken met e-tailers als Amazon die actief worden in logistiek. 

Door de onstuimige groei van de e-commerce markt, weegt pakketvervoer sinds kort op tegen de structurele teruggang in de postbezorging. Deze groei is nog niet voorbij. Pakketbezorgers ontwikkelen zich tot brede logistieke bedrijven, maar hebben net als logistieke dienstverleners te maken met nieuwe concurrentie van partijen als Coolblue, Zalando en Amazon die actief worden in logistiek. Gunstig is dat altijd en volledig gratis bezorgd zijn langste tijd lijkt te hebben gehad, maar passende logistiek blijft een commercieel instrument.