De Wageningen Universiteit heeft haar onderzoek gepubliceerd over het voorkomen van de verspreiding van vogelgriep door wilde vogels. Een automatische laser is ingezet om vogels te weren van een pluimveebedrijf. Tijdens de studie is een reductie van 99,7% van de wilde vogels waargenomen waarmee is aangetoond dat het gebruik van laserlicht een belangrijke preventieve maatregel is tegen de verspreiding van het vogelgriepvirus. Volgens het Center for Disease Control en Prevention (CDC), het Amerikaanse RIVM, kan het virus ook mensen infecteren en zijn er sinds 2003 in 15 landen uitbraken geweest van mensen besmet met het vogelgriepvirus.
Wageningen Bioveterinary Research (WBVR), onderdeel van de Universiteit Wageningen, heeft eerder onderzoek gedaan naar de verspreiding van het vogelgriepvirus door wilde eenden. Deze bezochten de uitloop van legpluimveebedrijf tussen zonsondergang en zonsopkomst met name in de periode november tot februari, de hoog-risico periode voor vogelgriep vanwege de wilde vogeltrek. Regelmatige aanwezigheid van wilde watervogels (met name eenden en ganzen) in de uitloop verhoogt de kans op blootstelling van kippen aan het vogelgriepvirus. Wilde watervogels vormen namelijk het zogenoemde natuurlijk reservoir van vogelgriepvirus. Zeer waarschijnlijk raakt pluimvee besmet via contact met uitwerpselen van wilde watervogels (trekvogels op doortocht en/of overwinteraars) op de grond in de uitloop of door het drinken van besmet water in de uitloop.
Sinds 2003 zijn er door 15 landen meldingen gedaan bij de Wereldgezondheidsorganisatie van besmetting van mensen met het vogelgriepvirus. Volgens het Center for Disease Control en Prevention (CDC), het Amerikaanse RIVM, zijn de meeste gevallen gelinkt aan contact met besmet pluimvee. In 2016 heeft de grootste uitbraak van het vogelgriepvirus plaatsgevonden in de Europese Unie. In 29 landen is de hoog pathogene variant van het vogelgriepvirus aangetroffen en zijn vogels geruimd.
WBVR werkte samen met het Delftse bedrijf Bird Control Group, producent van de automatische laser vogelverjagers. Deze lasersystemen worden ingezet in meer dan 100 landen ter voorkomen van vogeloverlast bij onder andere landbouwgebieden en vliegvelden. Vogels zien het laserlicht als fysiek gevaar. Door de bewegende laserstraal naar hen toe te bewegen schrikken ze en vliegen de vogels weg. Dit maakt de laserstralen een diervriendelijke en effectieve methode voor vogelverjaging.
Voor het onderzoek van WBVR werd in de winterperiode 2019-2020 een laser geïnstalleerd op een mast van 6 meter hoogte in het gedeelte van de uitloop, dat direct verbonden was met de stal (studie-uitloop). In dat gedeelte van de uitloop (ca. 1.5 ha) werden 8 breedbeeld-videocamera’s op 4m hoge palen geïnstalleerd, zodat bezoek van wilde (water)vogels kon worden vastgelegd met een videorecorder. Dit legkippenbedrijf is in het verleden regelmatig besmet geraakt met vogelgriepvirus. De legkippen waren in de winterperiode overdag aanwezig in de uitloop tussen 10:00 en 17:00 uur. Wanneer zij binnen in de stal waren, tussen 17:00 uur ’s avonds en 10:00 uur ’s ochtends, werd de studie-uitloop beschenen met een laser. Tussen 10:00 uur en 17:00 uur overdag werden grasweilanden (onderdeel van de totale uitloop) rondom de studie-uitloop beschenen door de laser. Bezoek van wilde (water)vogels aan de studie-uitloop werd vastgelegd gedurende een maand zonder, gevolgd door een maand met de laser in gebruik.
Armin Elbers, werkzaam als epidemioloog bij WBVR, en projectleider van het onderzoek: “Zonder gebruik van de laser kwamen tussen zonsondergang en zonsopkomst meerdere wilde eenden op alle onderzochte dagen (op één dag na) op bezoek in de uitloop. In de uitloop zijn ze op zoek naar voedsel en zwemmen ze in waterplassen die in de winterperiode door overvloedige regenbuien worden gevormd. Tijdens het zwemmen in de waterplassen kan er mogelijk door de eenden worden gepoept. Van datzelfde water wordt overdag door kippen in de uitloop gedronken, zo konden wij op de videocamera-beelden terugzien. In de koude winterperiode zal het vogelgriepvirus lang in dergelijk water kunnen overleven.”
Resultaten
Met gebruik van de laser werd bezoek van wilde eenden aan de uitloop vrijwel volledig voorkomen (99.7%). Daarnaast werd het bezoek van andere wilde vogels aan de uitloop tussen zonsopkomst en 10:00 uur ’s ochtends zeer sterk (> 96%) beperkt door het gebruik van de laser. “Zonder gebruik van de laser waren er overdag grote hoeveelheden ganzen aanwezig in de omliggende weilanden. Met de laser werden de omliggende weilanden overdag ‘schoon geveegd’, en waren er geen ganzen meer aanwezig in het beschenen gebied. De pluimveehouder gaf daarbij aan dat de vraatschade door ganzen in de weilanden verwaarloosbaar was geworden”, aldus Elbers.
Wilde watervogels zoals eenden en ganzen komen naar een uitloop en grasweilanden rondom pluimveebedrijven omdat zij op zoek zijn naar voedsel, en kunnen daarbij begrazingsschade veroorzaken. Dergelijke wilde vogels kunnen echter ook besmet zijn met vogelgriepvirus, en de uitloop en omgeving van pluimveebedrijven met het virus contamineren met hun uitwerpselen.
Het onderzoek uitgevoerd door WBVR laat zien dat het gebruik van de in het onderzoek gebruikte laser het bezoek van deze watervogels aan de uitloop en omgeving van pluimveebedrijven zeer sterk kan reduceren.
Toekomstperspectief
“Wij denken dat voor uitloopbedrijven, gelegen in vogelgriep hoog-risicogebieden, met een herhaalde introductie van vogelgriepvirus in het verleden, een laser behulpzaam zou kunnen zijn als preventieve maatregel om wilde (water)vogels uit de buurt van het bedrijf te houden in de vogelgriep risicoperiode (okt.-maart). Ook voor andere soorten pluimveebedrijven waar het pluimvee altijd binnen in de stal zit, en die gelegen zijn in waterrijke gebieden en eerder geïnfecteerd zijn geraakt, zou een laser in de vogelgriep risicoperiode uitkomst kunnen bieden om wilde (water)vogels uit de omgeving van de stal te weren”, denkt Elbers.
De lasers voor vogelverjaging zijn eerder ingezet bij het pluimveebedrijf Orchard Eggs in het Verenigd Koninkrijk. Daniel Hoeberichts, eigenaar van Orchard Eggs, neemt geen enkel risico met zijn vrije-uitloopkippen en zet de lasertechnologie in om zijn pluimvee te beschermen. “Onze kippen lopen rond in een fruitboomgaard van 20 hectare. Wij willen er alles aan doen om ze te beschermen tegen infecties. Zodra we hoorden over de AVIX Autonomic Lasers leek dit direct een ideale aanvulling op de maatregelen op het gebied van bioveiligheid die we al getroffen hadden.”
