“Mooier kunnen wij het ook niet maken. We staan graag open voor een dialoog en kunnen onze horizontale blik aanbieden, maar verzekeraars zullen primair zelf moeten dealen met de lage rente.” Dat is de belangrijkste boodschap die Klaas Knot vrijdagmorgen voor verzekeraars in petto had. De DNB-President was, samen met de nieuwe divisiedirecteur toezicht verzekeraars Petra Hielkema, te gast bij het Verbondsbestuur voor een informele dialoog.
Ruim een week eerder gaf Knot in het televisieprogramma Buitenhof de Nederlandse economie nog een 9, maar dat cijfer nam hij naar eigen zeggen niet mee naar de vergaderzaal. “Die 9 was natuurlijk vooral een conjuncturele negen. Ik vind ook dat de huidige stand van onze economie een negen verdient, omdat bijna iedereen aan het werk is en we ons op een hoog niveau van welvaart begeven, maar dat laat onverlet dat er naar de toekomst toe wel degelijk ook zorgen zijn. De langdurig lage rente zal voor verzekeraars zeker niet als een negen voelen.”
Knot weet als geen ander dat de lage rente zorgt voor een moeilijke situatie
voor lange termijn beleggers, waaronder verzekeraars. “Maar”, zo benadrukt hij,
“die lage rente is wel de realiteit. Het is wat het is. En het is heel
makkelijk om naar de ECB te wijzen, maar ook zonder ECB-beleid zou de rente
niet zo heel veel hoger zijn geweest. De rente daalt al sinds 1980. Wij hebben
altijd gedacht dat een rente die daalt ook wel weer een keertje zal stijgen,
maar kijk eens naar Japan. Daar is de rente al meerdere decennia laag.”
Durft u te voorspellen hoe lang die lage rente bij ons nog aanhoudt?
“Nee, het is in ieder geval geen kortstondige situatie. Verzekeraars zullen ook de komende jaren moeten rekenen met een lage rente. Dat betekent dat er een beroep moet worden gedaan op het verandervermogen van de sector. Verzekeraars moeten met andere woorden nog eens kritisch kijken naar de producten die ze aanbieden. Rendementsgaranties zoals ze die in het verleden gaven, zijn economisch niet meer rendabel. Daarnaast zal er (nog) meer druk komen op de kosten, maar ik zie daar ook een kans. Verzekeraars kunnen meer en beter gebruik maken van data. De hele financiële sector is tegenwoordig aan de fintech.”
Verzekeraars zijn al een tijdje bezig met kostenbesparingen en anders dan pensioenfondsen en banken hebben ze tot nu toe de klant uit de wind kunnen houden. Als de lage rente nog lang aanhoudt, zijn zij wellicht ook genoopt tot hardere maatregelen. Wat raadt u ze aan?
“Dat vind ik een lastige. Ten eerste zijn dat commerciële afwegingen en ten tweede verschilt de situatie per verzekeraar. Onze rol is om te kijken of het past binnen de wettelijke kaders en de belangen van de polishouders voldoende zijn beschermd, maar ik wil wel graag benadrukken dat DNB altijd bereid is tot een dialoog. Wij hebben een horizontale blik en kunnen, overigens net als het Verbond, kennis en ervaringen bij elkaar brengen.”
Wat bedoelt u met die horizontale blik?
“Als toezichthouder kunnen wij spiegelen. Vergelijkingen maken. Als ik tegen verzekeraar A zeg dat zijn risicobeheer niet op orde is, voelt hij zich waarschijnlijk beledigd. Maar als ik tegen hem zeg dat ik bij vijf verzekeraars naar het risicobeheer heb gekeken en hij staat op plek vijf, dan vraagt hij wat de nummers één tot en met vier anders doen. Dat is toch net een ander gesprek en een constructievere manier om toezicht te houden en het risicobeheer op een hoger plan te krijgen.”
De lage rente speelt naast (levens)verzekeraars ook de pensioensector behoorlijk parten. Maakt u zich daar zorgen over?
“Ja, zeker. De lage rente is zorgwekkend voor pensioenfondsen en levensverzekeraars.”
Wat moeten of kunnen ze anders doen?
“De problematiek is voor pensioenfondsen net iets anders dan voor verzekeraars, maar voor beiden geldt dat langlopende verplichtingen niet meer te betalen zijn. Klanten zullen iets meer beleggingsrisico moeten accepteren.”
Hoe moeten ze dat communiceren? Er is al niet zoveel vertrouwen?
“We hebben nog steeds een van de beste pensioenstelsels ter wereld. De armoede onder ouderen is een kleiner probleem dan de armoede onder jongeren. Wat de pensioenwereld vooral parten speelt, is dat de sociale partners maar niet komen tot een nieuw pensioencontract.”
De sleutel ligt bij het handen en voeten geven aan het Pensioenakkoord?
“Dat denk ik wel. We zullen wat pijn uit het verleden moeten nemen en pensioenfondsen wellicht minder harde verplichtingen laten aangaan, maar zelfs dan hebben we nog steeds een van de beste stelsels ter wereld. Dat dit kan samengaan met een hogere mate van tevredenheid, zien we in Denemarken. Het Deense pensioenstelsel levert ongeveer dezelfde hoogte aan uitkeringen, maar doet aanzienlijk minder beloftes aan de voorkant. En de Denen zijn tevredener over hun pensioen dan de Nederlanders, terwijl wij minimaal hetzelfde niveau leveren aan pensioenuitkeringen. Het is ook zeker een kwestie van verwachtingen managen.”
Bij de foto (Verbond): Petra Hielkema en Klaas Knot worden bij hun bezoek aan het verbond geflankeerd door voorzitter Willem Van Duin en directeur Richard Weurding.
