Er zijn meerdere, haalbare en effectieve opties om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen en ons aan te passen aan door de mens veroorzaakte klimaatverandering, en die zijn nu beschikbaar, aldus wetenschappers in het laatste rapport van de Intergouvernementele Werkgroep inzake klimaatverandering (IPCC) dat gisteren (20 maart jl.) is uitgebracht.
“Het integreren van doeltreffende en billijke klimaatmaatregelen zal niet alleen de verliezen en schade voor natuur en mensen beperken, maar ook bredere voordelen opleveren”, aldus Hoesung Lee, voorzitter van het IPCC. “Dit syntheseverslag onderstreept de urgentie van ambitieuzere maatregelen en laat zien dat we, als we nu handelen, nog steeds een leefbare duurzame toekomst voor iedereen kunnen veiligstellen.”
In 2018 benadrukte het IPCC de ongekende omvang van de uitdaging die nodig is om de opwarming tot 1,5°C te beperken. Vijf jaar later is die uitdaging nog groter geworden door een aanhoudende stijging van de uitstoot van broeikasgassen. Het tempo en de omvang van wat tot nu toe is gedaan en de huidige plannen zijn onvoldoende om de klimaatverandering aan te pakken.
Meer dan een eeuw van verbranding van fossiele brandstoffen en ongelijk en niet-duurzaam energie- en landgebruik heeft geleid tot een wereldwijde opwarming van 1,1°C boven het pre-industriële niveau. Dit heeft geleid tot frequentere en intensere extreme weersomstandigheden die in elke regio van de wereld steeds gevaarlijker gevolgen hebben voor de natuur en de mensen.
Elke toename van de opwarming leidt tot snel toenemende gevaren. Intensere hittegolven, hevigere regenval en andere weersextremen vergroten de risico’s voor de volksgezondheid en de ecosystemen nog verder. In elke regio sterven mensen door extreme hitte. De door het klimaat veroorzaakte voedsel- en wateronzekerheid zal naar verwachting toenemen naarmate de opwarming toeneemt. Wanneer de risico’s worden gecombineerd met andere ongunstige gebeurtenissen, zoals pandemieën of conflicten, worden ze nog moeilijker te beheersen.
Schade scherp in beeld
Het verslag, dat tijdens een vergadering van een week in Interlaken werd goedgekeurd, vestigt de aandacht op de schade die we nu al ondervinden en in de toekomst zullen blijven ondervinden, waarbij vooral de meest kwetsbare mensen en ecosystemen zullen worden getroffen. Nu de juiste maatregelen nemen, kan leiden tot de ommekeer die essentieel is voor een duurzame, rechtvaardige wereld.
“Klimaatrechtvaardigheid is cruciaal omdat degenen die het minst hebben bijgedragen aan de klimaatverandering onevenredig zwaar worden getroffen”, aldus Aditi Mukherji, een van de 93 auteurs van dit syntheseverslag, het laatste hoofdstuk van de zesde evaluatie van het panel. “Bijna de helft van de wereldbevolking leeft in regio’s die zeer kwetsbaar zijn voor klimaatverandering. In het afgelopen decennium was het aantal doden door overstromingen, droogte en stormen 15 keer hoger in zeer kwetsbare regio’s”, voegde zij eraan toe.
In dit decennium zijn versnelde maatregelen voor aanpassing aan de klimaatverandering essentieel om de kloof te dichten tussen de bestaande aanpassing en wat nodig is. Om de opwarming tot 1,5°C boven het pre-industriële niveau te beperken, moet de uitstoot van broeikasgassen in alle sectoren diepgaand, snel en duurzaam worden verminderd. De emissies moeten nu al dalen en zullen tegen 2030 met bijna de helft moeten zijn verminderd om de opwarming tot 1,5°C te beperken
Duidelijke weg vooruit
De oplossing ligt in klimaatbestendige ontwikkeling. Dit houdt in dat maatregelen ter aanpassing aan de klimaatverandering worden geïntegreerd met acties om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen of te vermijden op een manier die ruimere voordelen oplevert.
Bijvoorbeeld: toegang tot schone energie en technologieën verbetert de gezondheid, vooral voor vrouwen en kinderen; koolstofarme elektrificatie, lopen, fietsen en openbaar vervoer verbeteren de luchtkwaliteit, verbeteren de gezondheid en de werkgelegenheidskansen en zorgen voor gelijkheid. De economische voordelen voor de volksgezondheid van een betere luchtkwaliteit alleen al zouden ongeveer even groot of mogelijk zelfs groter zijn dan de kosten van het verminderen of vermijden van emissies.
Klimaatbestendige ontwikkeling wordt steeds moeilijker met elke toename van de opwarming. Daarom zullen de keuzes die de komende jaren worden gemaakt, een cruciale rol spelen bij het bepalen van onze toekomst en die van de komende generaties. Om doeltreffend te zijn moeten deze keuzes geworteld zijn in onze uiteenlopende waarden, wereldbeelden en kennis, waaronder wetenschappelijke kennis, inheemse kennis en lokale kennis. Deze aanpak zal een klimaatbestendige ontwikkeling vergemakkelijken en lokaal passende, sociaal aanvaardbare oplossingen mogelijk maken.
“De grootste verbetering van het welzijn kan worden bereikt door prioriteit te geven aan de vermindering van klimaatrisico’s voor gemeenschappen met een laag inkomen en gemarginaliseerde gemeenschappen, waaronder mensen die in informele nederzettingen wonen”, aldus Christopher Trisos, een van de auteurs van het rapport. “Versnelde klimaatmaatregelen zijn alleen mogelijk als de financiering vele malen wordt verhoogd. Ontoereikende en slecht afgestemde financiering staat vooruitgang in de weg.”
To be effective, these choices need to be rooted in our diverse values, worldviews and knowledges, including scientific knowledge, Indigenous Knowledge and local knowledge. This approach will facilitate climate resilient development and allow locally appropriate, socially acceptable solutions.
Duurzame ontwikkeling mogelijk maken
Er is wereldwijd voldoende kapitaal om de uitstoot van broeikasgassen snel te verminderen als de bestaande belemmeringen worden weggenomen. Meer financiering voor klimaatinvesteringen is belangrijk om de mondiale klimaatdoelstellingen te halen. Regeringen zijn, door middel van overheidsfinanciering en duidelijke signalen aan investeerders, van cruciaal belang om deze belemmeringen te verminderen. Ook investeerders, centrale banken en financiële regelgevers kunnen een rol spelen.
Er zijn beproefde beleidsmaatregelen die kunnen leiden tot grote emissiereducties en klimaatbestendigheid als ze worden opgeschaald en op grotere schaal worden toegepast. Politiek engagement, gecoördineerd beleid, internationale samenwerking, ecosysteembeheer en inclusief bestuur zijn allemaal belangrijk voor doeltreffende en billijke klimaatmaatregelen.
Als technologie, knowhow en passende beleidsmaatregelen worden gedeeld en er nu voldoende financiële middelen beschikbaar worden gesteld, kan elke gemeenschap koolstofintensieve consumptie verminderen of vermijden. Tegelijkertijd kunnen we met aanzienlijke investeringen in aanpassing de toenemende risico’s afwenden, met name voor kwetsbare groepen en regio’s.
Klimaat, ecosystemen en samenleving zijn met elkaar verbonden. Effectief en rechtvaardig behoud van ongeveer 30-50% van het land, het zoetwater en de oceanen op aarde zal bijdragen tot een gezonde planeet. Stedelijke gebieden bieden een wereldwijde kans voor ambitieuze klimaatmaatregelen die bijdragen tot duurzame ontwikkeling. Veranderingen in de voedingssector, elektriciteit, vervoer, industrie, gebouwen en grondgebruik kunnen de uitstoot van broeikasgassen verminderen. Tegelijkertijd kunnen zij het voor mensen gemakkelijker maken om een koolstofarme levensstijl te leiden, wat ook de gezondheid en het welzijn ten goede komt. Een beter begrip van de gevolgen van overconsumptie kan mensen helpen beter geïnformeerde keuzes te maken.
“Transformatieve veranderingen hebben meer kans van slagen als er vertrouwen is, als iedereen samenwerkt om prioriteit te geven aan risicovermindering en als de lusten en lasten billijk worden verdeeld”, aldus Lee. “We leven in een diverse wereld waarin iedereen verschillende verantwoordelijkheden heeft en verschillende mogelijkheden om veranderingen tot stand te brengen. Sommigen kunnen veel doen, terwijl anderen steun nodig hebben om de verandering in goede banen te leiden.”
