Bijna een kwart van al het verzuim in 2023 werd veroorzaakt door langdurige stressgerelateerde klachten. Het langdurend verzuim (langer dan 6 weken) door stressgerelateerde klachten steeg in 2023 met 11% ten opzichte van 2022. Dat blijkt uit cijfers van arbodienstverleners ArboNed en HumanCapitalCare, beide onderdeel van HumanTotalCare en gezamenlijk werkzaam voor circa 1 miljoen werknemers. ‘Herken de signalen en ga op tijd in gesprek over mogelijke oplossingen, is het advies van de arbodiensten. Zo voorkom je dat de ernst van de klachten én de duur van het verzuim toenemen.’
Het totale gemiddelde verzuimpercentage kwam in 2023 met 4,6% iets lager uit ten opzichte van 4,7% in 2022. Bijna een kwart van al het verzuim in 2023 werd veroorzaakt door verzuim met de diagnoses spanning, overspanning of burn-out. Stressgerelateerde klachten zorgen ervoor dat steeds meer mensen voor een lange tijd uitvallen. Met stressgerelateerde klachten zijn medewerkers gemiddeld 240 dagen niet volledig aan het werk. Bij een burn-out is dit zelfs 300 dagen. Dat heeft impact op de medewerker persoonlijk, maar ook op het bedrijf.
Preventie stressgerelateerd verzuim
De noodzaak om als organisatie structureel te werken aan het voorkomen van stressgerelateerd verzuim is groot. Negeer je signalen van stress, dan neemt de ernst van de klachten met de tijd vaak toe. Met als gevolg dat ook de duur van het verzuim toeneemt. “Door te investeren in het vroegtijdig opsporen van de risico’s en het herkennen van de signalen van stress, kun je het gesprek hierover eerder op gang brengen en voorkomen dat klachten zich opstapelen”, benadrukt Redmer van Wijngaarden, bedrijfsarts en directeur medische zaken bij ArboNed. De risicofactoren breng je op organisatieniveau in kaart met een Risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E). Een Preventief medisch onderzoek (PMO) geeft vervolgens inzicht in de fysieke en mentale gezondheid van medewerkers. Zo kun je al in een vroeg stadium samen zoeken naar oplossingen. Daarvoor zijn de medewerker en leidinggevende beiden verantwoordelijk.
Oorzaak stressklachten, relatie met werk
Bedrijfsartsen van ArboNed geven aan dat bij 18% van de medewerkers die op het spreekuur komen met stressgerelateerde klachten, werk waarschijnlijk een rol speelt. Bij 46% is er geen directe relatie met werk. Van Wijngaarden: “Ook als de oorzaak ligt in de privésituatie, bijvoorbeeld door mantelzorg, echtscheiding of financiële problemen, kan het impact hebben op de werkprestaties. En als iemand uitvalt, zorgt het voor extra druk op de collega’s die het werk moeten overnemen. Blijf dus vooral met elkaar in gesprek, bied een luisterend oor en zoek samen naar een oplossing. Als je medewerkers eigen regelruimte geeft om tijd vrij te nemen als dat nodig is, maakt dat voor hen vaak al een groot verschil.”
Opvallende verschillen
ArboNed en HumanCapitalCare zien in de cijfers opvallende verschillen in verzuim door stress-gerelateerde klachten tussen diverse groepen. Met het oog op deze verschillen is het nodig om de oplossingen individueel op maat af te stemmen.
- Vooral medewerkers tussen de 25 en 45 jaar vallen uit door stressklachten.
- In het openbaar bestuur, de gezondheidszorg en het onderwijs is het verzuim door stressgerelateerde klachten het hoogst, ongeveer twee keer zo hoog als in de bouw, waar meer fysieke klachten worden gemeld.
- Bij vrouwen wordt relatief meer verzuim door stressklachten geregistreerd (29% van alle verzuimdagen) dan bij mannen (19%), die meer last van het bewegingsapparaat (botten, spieren, pezen, gewrichten) hebben.
- Bij parttimers staat het verzuim vaker in verband met stress (26%) dan bij fulltimers (22%), hoewel het ook voor deze groep nog steeds de grootste veroorzaker van verzuim is.
- Bij bedrijven met meer dan 250 medewerkers is het stressgerelateerd verzuim 20% hoger dan bij kleinere (mkb) bedrijven.
Juiste balans
“Er spelen allerlei factoren mee zoals je persoonlijkheid en het soort werk dat je doet”, vervolgt Van Wijngaarden. “Je hebt niet altijd invloed op externe factoren en de werkgever heeft de verantwoordelijkheid om een veilige en gezonde werkomgeving te bieden. Maar de manier waarop iemand omgaat met bepaalde gebeurtenissen en welke steun er is, bepaalt of en in welke mate dit leidt tot stressklachten die tot uitval kunnen leiden. Uiteindelijk draait het om vinden van de juiste balans en het maken van de juiste keuzes. Weten waar iemand energie van krijgt en wat energie kost en zorgen voor voldoende autonomie, dragen hieraan bij.”
Professionele hulp
Werkgevers en werknemers kunnen samenwerken aan het positief beïnvloeden van die balans en het bevorderen van de veerkracht. Dat kan indien nodig met professionele hulp, bijvoorbeeld door een bezoek aan het open spreekuur van de bedrijfsarts. Deze kan weer doorverwijzen naar de psycholoog of bedrijfsmaatschappelijk werker.
Van Wijngaarden: “In de GGZ zien we vaak lange wachttijden. Bij ArboNed en HumanCapitalCare maken eigen psychologen deel uit van een vast team in de regio. Medewerkers kunnen meestal al binnen twee weken bij onze psychologen terecht. Een dag verzuim kost een werkgever gemiddeld 315 euro. De investering door iemand snel de juiste hulp te bieden, betaalt zich vaak terug. We zien dat werkgevers zich daar steeds meer bewust van zijn.”
