Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) pleit voor meer onderzoek naar de positie van voetgangers en fietsers in relatie tot zelfrijdende auto’s. “Deze kwetsbare weggebruikers blijken zich anders te gedragen als een voertuig geen menselijke bestuurder heeft” , stelt de stichting in het onlangs gepubliceerde SWOV-rapport Safe interaction between cyclists, pedestrians and automated vehicles. Daarin wordt onderzocht wat er vanuit het perspectief van voetgangers en fiets bekend is over de interacties tussen (gedeeltelijk) zelfrijdende voertuigen en kwetsbare weggebruikers. Het onderzoek naar de interactie tussen zelfrijdende voertuigen en voetgangers en fietsers, is volgens de SWOV maar zelden gedaan vanuit het perspectief van voetgangers en fietsers.
Uit het door SWOV uitgevoerde (literatuur)onderzoek komen een aantal bevindingen naar voren. Wereldwijd zijn voetgangers en fietsers verantwoordelijk voor iets meer dan 25% van alle verkeersdoden, in de Europese Unie is dat voor bijna 30% en in Nederland voor bijna 40%. “Vaak wordt gesteld dat het aantal verkeersdoden kan afnemen als er meer zelfrijdende voertuigen op de weg verschijnen, maar volgens de Stichting wetenschappelijk onderzoek verkeersveiligheid is dat beslist niet zeker. Want terwijl autonoom rijdende auto’s zich keurig houden aan de verkeersregels en maximumsnelheden, maken voetgangers en fietsers wél menselijke fouten. Ze begaan soms overtredingen en kunnen zich gedragen op een manier die een geautomatiseerd rijdend voertuig niet kan detecteren of herkennen. Non-verbale communicatie met bestuurders speelt voor voetgangers en fietsers een belangrijke rol” , constateert SWOV, volgens wie het dan ook een onzekere factor is hoe zij zich gaan gedragen in situaties zonder bestuurder.
Non-verbale communicatie
Daarbij wijst het wetenschappelijk onderzoeksinstituut onder meer op de non-verbale communicatie. “Communicatie tussen weggebruikers, in het algemeen nonverbale communicatie zoals knikken of een handgebaar, helpt bij het verduidelijken van hun bedoelingen. Zelfrijdende voertuigen beschikken niet over deze vorm van communicatie”, aldus de SWOV, volgens wie de technologie voornamelijk gericht is op het opsporen en herkennen van voetgangers en fietsers .
“Er is goede vooruitgang geboekt. Veilige interactie vereist echter ook technologie die de intenties en gedrag van voetgangers en fietsers betrouwbaar kan voorspellen, zodat het voertuig de juiste koers kan kiezen. zelfrijdende voertuigen houden zich aan de verkeersregels en verordeningen, overschrijden de snelheidslimiet niet en maken geen fouten die te wijten zijn aan afleiding, vermoeidheid of rijden onder invloed. Weggebruikers, aan de andere kant, maken wél menselijke fouten, begaan soms overtredingen en kunnen eruit zien en/of zich gedragen op een manier die een geautomatiseerd rijdend voertuig niet kan detecteren of herkennen. Het doen van de juiste voorspellingen vereist nader onderzoek.”
Voorzichtige houding
Het beperkte onderzoek dat tot nu toe is uitgevoerd toont volgens SWOV aan dat voetgangers en fietsers in het algemeen een conservatieve, nogal voorzichtige houding hebben ten aanzien van zelfrijdende voertuigen. “Voetgangers en fietsers lijken het gedrag van zelfrijdende voertuigen niet volledig te vertrouwen. En hoewel voetgangers en fietsers zeggen dat zij weten en waarderen dat geautomatiseerd rijdende voertuigen een auditief of visueel signaal gebruiken om aan te geven dat ze zijn opgemerkt en/of om de bedoelingen van het voertuig aan te geven, zullen zij de manier waarop ze de weg oversteken meestal niet veranderen.”
Voor het zover is dat alle zelfrijdende voertuigen volledig autonoom door het verkeer sturen, zal er een overgangsperiode komen waarin een combinatie van handmatig bestuurde, gedeeltelijk zelfrijdende en volledig zelfrijdende voertuigen aan het verkeer deelneemt. Voor voetgangers en fietsers kan daarmee een verwarrende situatie ontstaan. De Swov pleit voor meer onderzoek, om ongevallen te voorkomen. Dan gaat het bijvoorbeeld om de vraag of fietsers en voetgangers hun gedrag bij het oversteken of door rood rijden zullen veranderen. Ook gaat het om de manier waarop fietsers en voetgangers veilig kunnen communiceren met zelfrijdende voertuigen.
Het volledige Swov-rapport: Safe interaction between cyclists, pedestrians and automated vehicles https://www.swov.nl/publicatie/safe-interaction-between-cyclists-pedestrians-and-automated-vehicles
