Dé oplossing tegen afleiding in het verkeer, bijvoorbeeld door telefoongebruik of reclame langs de weg, is nog niet gevonden. Er zal dan ook blijvende aandacht en inspanning nodig blijven om aan maatregelen te werken. Een literatuurstudie die SWOV heeft uitgevoerd naar de maatregelen tegen afleiding achter het stuur, laat zien dat er op dit moment drie soorten maatregelen zijn: mensgericht, voertuiggericht en infrastructureel. Deze maatregelgroepen kunnen alle drie in meer of mindere mate effectief zijn.
Door voorlichting, educatie en handhaving kunnen automobilisten volgens de onderzoekers worden aangezet c.q. gemotiveerd om geen gevaarlijke, afleidende activiteiten te ondernemen onder het rijden. Daarnaast kan men automobilisten trainen om noodzakelijke activiteiten zo uit te voeren, dat ze de veilige uitvoering van de rijtaak zo min mogelijk aantasten. Het effect van handhaving hangt vooral af van de grootte van de pakkans.
Ook een veiligheidscultuur binnen bedrijven kan helpen tegen afleiding door telefoongebruik tijdens het rijden, vervolgt de SWOV. “Bij ondernemingen met een veiligheidscultuur waarbij smartphonegebruik tijdens verkeersdeelname taboe is, blijkt dat chauffeurs hun telefoon onder het rijden aanzienlijk minder gebruiken dan in bedrijven waar geen duidelijke veiligheidscultuur bestaat.”
Voertuiggerichte maatregelen: techniek
Er zijn verschillende technische maatregelen voorhanden, en aan andere wordt gewerkt, zo blijkt uit de literatuurstudie. Zo zijn er systemen in de auto die afleidende activiteiten onmogelijk moeten maken en apps die het gebruik van sterk afleidende taken tijdens het rijden onmogelijk maken. Maar er worden ook nog veel auto’s verkocht met ingebouwde infotainmentsystemen waarmee het juist wel mogelijk is om sterk afleidende activiteiten uit te voeren.
Hoewel er aanwijzingen zijn dat spraakgestuurde systemen of systemen met head-up displays minder afleidend kunnen zijn, wordt cognitieve afleiding er niet mee voorkomen. Ook werken spraakgestuurde systemen nog verre van perfect, waardoor het ‘bedienen’ ervan, en dus de afleidende taken, langer kunnen duren.
Met techniek is het volgens de SWOV ook mogelijk om afleiding minder gevaarlijk te maken. Sensoren kunnen bijvoorbeeld detecteren dat er sprake is van een voetganger waarmee men in botsing kan komen en de afgeleide bestuurder daar voor waarschuwen. “Er zit aan deze vormen van het minder gevaarlijk maken van afleiding door techniek echter een schaduwzijde. Door het steeds verder automatiseren van de rijtaak, wordt rijden ook steeds saaier. Hierdoor neemt de kans dat men andere dingen gaat doen onder het rijden juist weer toe.”, aldus de stichting.
Taakbelastingmanagers
Ten slotte zijn er nog de technische systemen die de taakbelasting monitoren, vervolgt de SWOV. “ Deze systemen monitoren de bestuurder en de verkeerssituatie en bepalen op basis van de status van beiden welke neventaken de bestuurder op dat moment nog wel aankan en welke niet. Als een dergelijke taakbelastingmanager bijvoorbeeld constateert dat er een kruispunt genaderd wordt, zijn bepaalde taken op de smartphone niet meer mogelijk. Deze systemen staan nog in hun kinderschoenen en hun effect op het ongevalsrisico is niet bekend.”
Infrastructurele maatregelen
De wegomgeving kan volgens de SWOV zo ingericht worden, dat er zich geen objecten in bevinden die langdurig de aandacht trekken van bestuurders. Voorbeelden van opvallende objecten zijn lichtgevende digitale reclameborden met bewegende beelden. Die lichtreclames kunnen de bestuurder niet alleen verblinden, maar ook afleiden. Er zijn richtlijnen die reclameborden op drukke plaatsen en zeer aandachttrekkende reclameborden verbieden.
“De uitkomsten van onderzoek naar het effect van digitale reclameborden op het ongevalsrisico zijn niet eenduidig. Van de twee methodologisch goede onderzoeken die gevonden zijn, toont er één wel aan dat door die borden het ongevalsrisico toeneemt en het andere onderzoek toont aan dat dit niet het geval is. Naast richtlijnen voor objecten en reclame-uitingen langs de kant van de weg, is er een infrastructurele maatregel die bestuurders waarschuwt wanneer ze bijvoorbeeld door afleiding van de weg af dreigen te geraken: ribbelmarkering. Uit onderzoek is gebleken dat door deze markering het ongevalsrisico afneemt”, aldus de SWOV.
Het volledig rapport kunt u hier downloaden:Rapport R-2018-22 Maatregelen tegen afleiding bij automobilistenhttps://www.swov.nl/publicatie/maatregelen-tegen-afleiding-bij-automobilisten
