Het gebruik van opiaten is in Nederland tussen 2013 en 2017 flink gestegen. Daarmee nam ook het aantal ziekenhuisopnames en doden door een overdosis van deze sterke pijnstillers toe. Een gevaarlijke ontwikkeling, waarschuwen onderzoekers van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) in het wetenschappelijke tijdschrift JAMA Network Open.
Uit een analyse van gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek bleek dat het gebruik van opiaten, zoals morfine(pleisters) en oxycodon, sterk is gestegen. In 2013 gebruikte 4,9 procent van de Nederlanders zo’n sterke pijnstiller, vergeleken met 6 procent in 2017. Het aantal ziekenhuisopnames door een opiaat-overdosis in dezelfde periode nam toe van 1537 tot 2236. Ook het aantal doden steeg: van 139 in 2013 tot 211 in 2017. De onderzoekers zagen dat vooral ouderen, vrouwen, laagopgeleiden en mensen met een slechte gezondheid opiaten voorgeschreven kregen.
Ademstilstand en de dood
Dit is een verontrustend beeld, vinden de onderzoekers. “Opiaten zijn geen paracetamolletjes. Ze zijn zowel lichamelijk als geestelijk erg verslavend en kunnen bij een overdosis leiden tot een ademstilstand en de dood”, legt anesthesioloog-epidemioloog Eveline van Dorp uit. Zij en haar mede-onderzoekers roepen collega-artsen daarom op om goed te kijken aan wie je een opiaat voorschrijft. “Een opiaat is niet altijd de beste oplossing. Vooral bij pijnklachten die niet door kanker worden veroorzaakt, kan het nuttiger zijn om te zoeken naar de oorzaak van de pijn in plaats van deze te stillen met een opiaat. En moeten we altijd streven naar pijnvrijheid? Is een beetje pijn, bijvoorbeeld na een operatie, wellicht wel acceptabel?”
Aan banden leggen
De onderzoekers zijn geschrokken, maar het is volgens hen nog op tijd om het tij te keren. “De situatie in Nederland is nog niet zo erg als in Amerika, maar we moeten wel snel maatregelen nemen. Vanuit de overheid is een werkgroep momenteel bezig om te kijken hoe we opiaatgebruik aan banden kunnen leggen”, aldus hoogleraar Anesthesiologie Albert Dahan.Lees voor meer informatie de paper ‘Opioid prescription patterns and risk factors associated with opioid use in the Netherlands’.
