Hogere temperaturen of overstromingen kunnen catastrofaal zijn voor kunstobjecten die opgeslagen liggen in oude gebouwen. Dat is een van de conclusies die Zara Huijbregts, gepromoveerd aan de Techniche Universiteit Eindhoven op onderzoek naar methode om gevolgen klimaatverandering te voorspellen voor historische gebouwen en collectie, trekt in haar proefschrift ‘Experimental and numerical analysis of climate change induced risks to historic buildings and collections’.
In een artikel in Scientias (www.scientias.nl), een populair-wetenschappelijke nieuwssite over astronomie, psychologie, ruimtevaart, biologie, innovatie, duurzaamheid en technologie, zegt zij: “Veel schilderijen en kunstobjecten hebben een veilig plekje in het museum. Daar worden ze onder optimale omstandigheden tentoongesteld of bewaard. Het is er een heel jaar door ongeveer 21 graden Celsius, met een maximale afwijking van plusminus 0,5 graad Celsius. En ook de luchtvochtigheid is nauwelijks aan verandering onderhevig. Maar in Europa zijn ook buiten het museum ontzettend veel kunstschatten te vinden. Bijvoorbeeld in monumentale panden, zoals kerken en kastelen. Vaak gaat het om collecties die daar al eeuwen aanwezig zijn en direct gerelateerd zijn aan het gebouw. Die kerken en kaststelen bezitten vaak geen klimaatinstallatie. Het betekent dat het binnenklimaat afhankelijk is van het buitenklimaat.”
Wat gebeurt er nu met die kunstschatten als het buitenklimaat verandert? Huijbregts heeft het uitgezocht. Ze ontdekte dat een verandering van het buitenklimaat op korte termijn weinig doet met het binnenklimaat. “Het duurt best wel even voor de hogere luchtvochtigheid in het buitenklimaat ook binnen gevoeld wordt.” Maar zodra ook het binnenklimaat verandert, gaat dat de kunstschatten aldaar niet in de koude kleren zitten, zo wijst vervolgonderzoek uit. “De resultaten tonen aan dat klimaatverandering in een groot gedeelte van Europa kan zorgen voor zowel een toenemende binnentemperatuur als een toenemende relatieve vochtigheid, waarvan laatstgenoemde de hoogste impact op de schaderisico’s voor museumobjecten. Zo neemt bijvoorbeeld de kans op schimmelgroei flink toe”, aldus Huijbregts, die voor haar proefschrift ook verschillende kunstobjecten bestudeerde. “
Naast hogere temperaturen en een hogere luchtvochtigheid kunnen ook extreme weersomstandigheden zoals overstromingen een probleem gaan vormen voor kunstobjecten, denkt Huijbregts. “We weten natuurlijk niet precies wat klimaatverandering gaat doen, maar een van de mogelijke grote risico’s is dat er naar verwachting in kortere perioden meer regen gaan vallen. Wanneer dat resulteert in overstromingen en vloeren in kerken of kastelen blank komen te staan, stijgt de luchtvochtigheid enorm. En dat is een groot probleem voor bijvoorbeeld houten objecten.”.
Voorkomen van beschadigingen
Hoe kunnen dergelijke beschadigingen in de toekomst – wanneer het klimaat naar verwachting verder verandert – worden voorkomen? Huijbregts: “Het mooiste zou natuurlijk zijn als we in al die kerken en kastelen een klimaatsysteem installeren dat de temperatuur en luchtvochtigheid constant houdt. Maar dat is lastig, want kerken en kastelen worden gekenmerkt door een slechte isolatie waardoor klimaatsystemen overuren moeten draaien om het binnenklimaat niet te laten beïnvloeden door het buitenklimaat. Dat kost niet alleen veel geld, maar ook veel energie.”, aldus Huijbregts, die een ‘oplossing op maat’ voorstelt. “In musea het hele jaar door 21 graden Celsius. Maar misschien zijn er ook wel objecten die het bij 15 graden Celsius beter doen. We moeten dus eigenlijk specifiek in de buurt van die objecten gaan kijken wat ze nodig hebben en vervolgens kunnen we er ook voor kiezen om alleen bepaalde delen van een ruimte te conditioneren. En mocht ook dat heel lastig worden. Dan is er eigenlijk maar één oplossing: de objecten verplaatsen.”
Bron: www.scientias.nl; veel nieuws over kunst en de kans op schade is ook te vinden op de website www.vanwaarde.eu.
