Bijna 500 chemische bedrijven begingen tussen 2006 en 2017 bij elkaar 7.362 overtredingen. Zeven procent van de bedrijven overtreedt stelselmatig de regels.De overtredingen variëren van een slechte brandbeveiliging tot achterstallig onderhoud aan machines waardoor giftige gassen kunnen weglekken, zo blijkt uit onderzoek van de Universiteit Leiden en de Vrije Universiteit.
Volgens Arjan Blokland, bijzonder hoogleraar Criminology & Criminal Justice, bestaat er geen verband tussen ernst van de fout en de ernst van de gevolgen ervan. “Een kleine nalatigheid kan zeer grote gevolgen hebben’, zegt hij in NRC Handelsblad.In een enkel gevallen overtreden bedrijven volgens de regels omdat deze ingewikkeld zijn of recent veranderd. “Maar bedrijven die jarenlangs de regels overtreden kunnen zich daar niet achter verschuilen”, zegt Blokland, volgens wie bedrijven die het vaakst in de fout gaan verantwoordelijk zijn voor een kwart van de overtredingen. “Maar slechts een op de tien controles vindt bij die ‘veelplegers’ plaats
Wachten op ramp
“Het is wachten op een grote ramp”, zei een anonieme bron in ene prgramma van EenVandaag in 20122. Die grote ramp was er bijna, toen 220 ton van het licht ontvlambare butaangas ontsnapte uit een opslagtank en over het terrein van het chemische bedrijf Odfjell lekte. Sindsdien is er wel wat veranderd, zegt justitie en veiligheid-redacteur Jan Born. “Het aantal zware overtredingen is teruggelopen”, legt hij uit. Ook onderzoeker Wim Huisman, die meeschreef aan het onderzoek, ziet verbeteringen. “Maar tegelijkertijd blijft er een grote groep veelplegers, en heeft in de afgelopen 10 jaar dus bijna elk bedrijf wel een overtreding begaan.”Zo’n fout kan van alles zijn, zegt Huisman. “Als je vergeet je mobiel uit te zetten op de bedrijfsvloer, kan dat al een veiligheidsovertreding zijn. Maar we zien natuurlijk ook veel ernstigere lekkages. Als bedrijven overtredingen begaan, is het op allerlei gebieden.”
De chemische sector reageert op het nieuws door te citeren uit een overheidsrapport over 2018. De Vereniging Nederlandse Chemische Industrie, de VNCI, stelt dat in het afgelopen jaar bij ruim 40% van de chemische bedrijven met een hoog risico géén overtreding is geconstateerd. “Dat is nog altijd bij meer dan de helft wél”, aldus Born. “Het aantal middelzware overtredingen is toegenomen. En ook kleine overtredingen “Het is zaak voor deze sector om de veiligheidscultuur altijd scherp te houden. Eén keer een dag niet opletten kan in deze sector echt fataal zijn”, waarschuwt Born.
De onderzoekers van het rapport willen hieraan bijdragen door verdere research te doen. Huisman: “Veiligheid Voorop zegt dat ze graag met de onderzoekers in gesprek gaan.” Hij ziet de uitnodiging tegemoet. “Wij willen de redenen achter de overtredingen onderzoeken.”Maar niet alleen de chemische industrie zelf moet blijven opletten. “Handhavende diensten willen tegenwoordig risicogericht werken. Daarbij blijven stempels ‘veilig’ of ‘niet zo veilig’ soms langer bestaan dan dat de werkelijke situatie is.”Huisman vindt dat er regelmatig moet worden gekeken hoe een bedrijf ervoor staat. “De veiligheidssituatie kan zo maar veranderen.”
Bronnen, Universiteit Leiden, NRC, EenVandaag, NOS, Volkskrant
