De inzet van lokfietsen resulteert in een sterke daling van het aantal aangiften van fietsdiefstal. Gemiddeld genomen gaat het aantal aangiften na inzet met 40% omlaag en houdt die daling houdt tenminste een jaar aan, zo blijkt uit onderzoek van dr. Ben Vollaard en Bram Berhitu van Tilburg University. “De oorzaak van het gevonden diefstalverlagende effect ligt vooral in verhoogde afschrikking. Mogelijke daders zien af van fietsdiefstal zodra de inzet van lokfietsen bredere bekendheid krijgt. Het voorkomen van diefstal door opsluiting van fietsdieven speelt een kleine rol, omdat fietsdieven eerder een geldboete dan een gevangenisstraf krijgen”, stellen de onderzoekers.
Het diefstalverlagende effect van lokfietsen is niet eerder onderzocht. “Tot nog toe was alleen bekend dat lokfietsen regelmatig tot aanhoudingen van fietsdieven leiden. Lokfietsen kunnen echter ook extra diefstal uitlokken door daders die niet bewust zijn van de inzet van de lokfietsen. Daarom is het belangrijk om naar het uiteindelijke effect op de fietsdiefstal te kijken en niet alleen naar het aantal opgepakte fietsdieven”, aldus de beide onderzoekers Ben Vollaard, die als universitair hoofddocent Economie verbonden is aan de School of Economics and Management van Tilburg University, en Bram Berhitu, die in het kader van een Masterscriptie aan het onderzoek heeft bijgedragen.
Met jaarlijks bijna een half miljoen fietsen die worden gestolen is volgens de onderzoekers fietsdiefstal een groot probleem en qua aantallen het meest voorkomende diefstaldelict in Nederland. De trend in fietsdiefstal is al vele jaren gunstig en vertoont sinds 1983 jaar op jaar een geleidelijke dalende lijn, met af en toe een lichte stijging. Desondanks blijft het aantal aan de hoge kant. Vandaar de inzet door de politie van lokfietsen waarbij bewust gekozen wordt voor ‘lokkertjes’, modellen die gewild zijn bij het dievengilde, vaak het laatste model Gazelle en voorzien van slechts één slot. Lokfietsen zijn voorzien van een onzichtbaar ingebouwd ‘track-and-trace’-systeem waardoor de politie ze kan volgen.
Blijvend dalend effect
Gemiddeld genomen gaat het aantal aangiften van fietsdiefstal na eerste inzet van lokfietsen met 40% omlaag, stelt de Tilburg University over de uitkomst van het onderzoek. ”Het effect is blijvend: meer dan een jaar na inzet van de lokfiets is de daling nog altijd even groot. Een mogelijke verklaring voor de daling is dat gepakte daders afzien van verdere pogingen tot fietsdiefstal. Een andere verklaring is dat ook andere mogelijke daders worden afgeschrikt als de inzet van lokfietsen bredere bekendheid krijgt. Afschrikking is een waarschijnlijker verklaring voor de gevonden daling dan opsluiting, omdat fietsdiefstal meestal met een geldboete van rond de 300 euro wordt afgedaan. In de regel wordt een gevangenisstraf alleen opgelegd bij notoire daders. Dan gaat het om korte straffen van bijvoorbeeld drie weken”, aldus de onderzoekers.
De voor het onderzoek gebruikte diefstalgegevens zijn gebaseerd op aangiften van fietsdiefstal bij de politie. Het daadwerkelijk aantal gestolen fietsen ligt hoger, omdat niet van alle gestolen fietsen aangifte wordt gedaan. De aangiften betreffen vooral diefstal van relatief jonge, verzekerde fietsen. “Dit betekent dat het effect van lokfietsen op de totale fietsdiefstal groter of kleiner kan zijn dan genoemde 40%”, benadrukken Vollaard en Berhitu. “Waarschijnlijk is het effect kleiner, omdat lokfietsen zich vooral richten op aanpak van notoire daders die uit zijn op jonge, goed te verhandelen fietsen – en niet op oudere fietsen waarvan bij diefstal veel minder vaak aangifte wordt gedaan.”
Het onderzoek is gebaseerd op gedetailleerde gegevens over de inzet van lokfietsen in 14 vooral kleinere gemeenten in het westen van Nederland in de periode 2003-2016. De in deze gemeenten gebruikte lokfietsen zijn in het kader van publiek-private samenwerking beschikbaar gesteld via de Stichting Aanpak Voertuigcriminaliteit. Het volledige rapport van de beide onderzoekers van de Tilburg University is hier te downloaden: http://www.tilburguniversity.edu/upload/d8d66f51-fa5f-48dc-818c-97671b89eff9_lokfiets_uvt_mei2017.pdf.
