Werken tijdens nachtelijke uren verhoogt het risico op diabetes mellitus (type 2) en harten vaatziekten en veroorzaakt tevens slaapproblemen op korte termijn. Eerder werd een verband vermoed tussen nachtwerk en borstkanker. Op basis van nieuwe gegevens is het onduidelijk of dit verband bestaat. Dat concludeert de Gezondheidsraad in zijn advies over gezondheidsrisico’s door nachtwerk. De Gezondheidsraad adviseert de minister van SZW op basis van de bewezen gezondheidseffecten nachtwerk waar mogelijk te beperken.
Momenteel werken bijna 1,3 miljoen werknemers (15% van de beroepsbevolking) soms of regelmatig ’s nachts. Werk in de nachtelijke uren verstoort het dag-nachtritme van het lichaam, wat kan leiden tot nadelige gezondheidseffecten. Nachtwerk veroorzaakt gezondheidsproblemen op zowel korte als lange termijn. Slaapproblemen komen anderhalf tot tweemaal vaker voor bij nachtwerkers dan bij dagwerkers, zo blijkt uit het onderzoek. “Het dag-nachtritme van nachtwerkers raakt ontregeld door lichamelijke activiteit en blootstelling aan licht tijdens de nachtelijke uren. Dit leidt tot slaaptekort, concentratieproblemen, ongelukken op het werk en afnemende werkprestaties.
Ook op lange termijn
Er is volgens de onderzoekers ook sterk bewijs voor het bestaan van gezondheidsrisico’s op lange termijn. Nachtwerk verhoogt het risico op diabetes mellitus (type 2) en hart- en vaatziekten, en dat risico neemt toe naarmate men meer jaren nachtwerk verricht. Het onderzoek is niet eenduidig als het gaat om het risico op borstkanker. Over de relatie tussen nachtwerk en andere ziekten kan wegens een gebrek aan onderzoek geen uitspraak worden gedaan.
Daarentegen is het op basis van nieuwe gegevens onduidelijk of er een verband is tussen nachtwerk en borstkanker. De raad kan wegens een gebrek aan onderzoek geen groepen nachtwerkers aanwijzen die extra risico lopen. Wel is aangetoond dat het risico op diabetes mellitus (type 2) en hart- en vaatziekten toeneemt naarmate iemand langer nachtwerk verricht. Naar schatting leidt veertig jaar nachtwerk tot een verhoging van het risico op diabetes mellitus (type 2) en hart- en vaatziekten van 7 tot 8%. Op basis van de bewezen nadelige gezondheidseffecten adviseert de raad om nachtwerk waar mogelijk te beperken.
Preventie van effecten op de lange termijn
Preventieve maatregelen zouden volgens de onderzoekers gericht moeten zijn op het voorkomen of verminderen van het uit fase raken van de ritmen van de lichaamsprocessen met het ritme van de interne biologische klok. “Dit betekent dat het ‘t beste is om werk in de nachtelijke uren daar waar mogelijk te beperken. Wanneer toch ’s nachts gewerkt moet worden verwijst de commissie naar de aanbevelingen uit het eerdere advies van de Gezondheidsraad over preventie van nadelige gezondheidseffecten die op de korte termijn optreden, zoals slaapproblemen. Over preventie van nadelige gezondheidseffecten die op de lange termijn kunnen optreden doet de commissie geen voorstellen. Er is op dat gebied nog weinig onderzoek verricht naar de effectiviteit van mogelijke maatregelen om diabetes mellitus (type 2) en hart- en vaatziekten bij nachtwerkers tegen te gaan.”
De publicatie Gezondheidsrisico’s door nachtwerk (nr. 2017/17) is te downloaden via https://www.gezondheidsraad.nl/nl/taak-werkwijze/werkterrein/gezonde-arbeidsomstandigheden/gezondheidsrisicos-door-nachtwerk
