In 2021 waren Nederlandse huishoudens nog redelijk gelijk verdeeld over de vier gezondheidsniveaus, waarbij de grootste groep ‘financieel Gezond’ was (27%). In 2022 steken de ‘financieel Kwetsbare’ én de ’financieel Ongezonde’huishoudens er bovenuit met beide 30%. Het aandeel ‘financieel Gezonde’ huishoudens is gezakt van 27% naar 21%, terwijl het aandeel financieel Toereikende huishoudens daalde van 24% naar 19%.Uit jaarlijks terugkerend onderzoek van Deloitte, in samenwerking met Nibud en Universiteit Leiden, naar de financiële gezondheid van Nederlandse huishoudens zien we in 2022 een verslechtering ten opzichte van 2021.
Om inzicht te krijgen in de financiële gezondheid van Nederland en deze te kunnen meten, heeft Deloitte onderzoek uitgevoerd onder 5.000 Nederlandse huishoudens. Hierin is gevraagd naar hun situatie, gedrag, houding en gevoelens ten aanzien van de onderliggende domeinen Inkomen, Uitgaven, Sparen, Lenen en Planning, en de balans daartussen. Ook is hun kennis van financiële zaken en inzicht hierin meegenomen.
“Er is sprake van financiële gezondheid als men in staat is, en het gevoel van controle heeft, om op een comfortabele manier aan alle huidige en lopende financiële verplichtingen te voldoen en de financiële zekerheid op te bouwen om levensdoelen na te streven” legt Wendy Brink-den Nieuwenboer, onderzoeker op dit thema en Director Risk Advisory bij Deloitte, uit. “Bij financiële gezondheid gaat het erom dat de domeinen Inkomen, Uitgaven, Sparen, Lenen en Planning met elkaar in balans zijn. Door de economische ontwikkelingen in 2022 is deze balans bij een deel van de Nederlandse huishoudens (verder) verstoord geraakt.”
”Financiële gezondheid is een zeer actueel onderwerp en raakt ons
allemaal”, zegt Peter van Loon, Partner Financial Services bij Deloitte. “Het
is zorgelijk dat het aantal Nederlanders dat financieel Kwetsbaar of financieel
Ongezond is, verder toeneemt. Hoewel er maatschappelijke initiatieven zijn die
financieel Kwetsbare en financieel Ongezonde huishoudens op korte termijn
ondersteunen, mogen we niet uit het oog verliezen dat financiële gezondheid, en
het verbeteren ervan, een continu proces is. Voor een structurele verbetering
van de financiële gezondheid van Nederlandse huishoudens is gerichte actie en
gedeelde verantwoordelijkheid vanuit het bedrijfsleven en de overheid nodig.”
De meest opvallende resultaten uit het onderzoek:
Onzekerheid neemt toe
Bijna een op de vier huishoudens is (zeer) onzeker over de haalbaarheid van
grotere uitgaven, zoals een vakantie, schilderwerk aan het huis of de aanschaf
van een auto. In 2021 was dit nog een op de zes huishoudens. Ook als het gaat
om de zekerheid van Nederlandse huishoudens dat zij hun hypotheek op tijd af
kunnen lossen, zien we een daling van 22% in 2022 (2022: 44%, 2021: 66%).
Meer moeite met betalen van noodzakelijke kosten en rekeningen
Het aantal huishoudens dat moeite heeft met het betalen van de noodzakelijke
kosten voor levensonderhoud is in 2022 (18%) gestegen ten opzichte van 2021 (12%).
Eveneens neemt het aantal Nederlandse huishoudens dat zonder problemen alle
rekeningen kan betalen in 2022 (54%) af ten opzichte van 2021 (65 procent). Een
ruime meerderheid van deze groep (89%) slaagt er, net als in de voorgaande
editie van dit onderzoek, uiteindelijk wel in om rekeningen te betalen zonder
daarbij een achterstand op te lopen.
Jongeren bovengemiddeld hard geraakt
Het economisch zware jaar dat net achter ons ligt, heeft jongeren hard geraakt.
Met name de jongste groep Nederlanders (18-24 jaar) springt er in negatieve zin
uit. Maar liefst 45 procent van deze groep is financieel Ongezond. In 2021 ging
het nog om 26%. Ook van de 25- tot 34-jarigen is een groot deel financieel
Ongezond (38%).
Opvallend is dat hoewel 18- tot 24-jarigen relatief vaak (31% versus gemiddeld 21%) zeggen (heel) veel last te hebben gehad van de prijsstijgingen het afgelopen jaar, zij ook het vaakst (22% versus gemiddeld 18%) aangeven hun gedrag hier niet op te hebben aangepast. Dat deze groep enerzijds last ervaart van prijsstijgingen en anderzijds het gedrag niet wil of kan aanpassen, maakt hen extra kwetsbaar.
Nog steeds grote verschillen tussen mannen en vrouwen
Maar liefst 65% van de vrouwen valt in het gezondheidsniveau ‘Kwetsbaar’ of ‘Ongezond’,
versus 55% van de mannen. In beide gevallen is dit een toename van ruim 10% ten
opzichte van de vorige editie van dit onderzoek. Daarbij zien we dat het
percentage financieel Ongezonde vrouwen harder is gestegen dan het percentage
financieel Kwetsbare vrouwen, terwijl bij mannen juist het omgekeerde geldt.
Nederlanders overschatten hun eigen financiële kennis
Dit onderzoek bevestigt de relatie tussen financiële gezondheid en financiële
kennis en vaardigheden. Meerdere subgroepen waarvan de financiële gezondheid
onder druk staat, lijken ook achter te blijven als het aankomt op financiële
kennis en vaardigheden. Opvallend daarbij is dat Nederlanders hun eigen
financiële kennis lijken te overschatten. Hierdoor bestaat de kans dat zij
minder actief om hulp vragen of actief op zoek gaan naar meer en/of
duidelijkere informatie. Dit omdat zij ervanuit gaan het wel te begrijpen of
het niet van belang achten voor hun financiële gezondheid.
Meten is weten
Meer inzicht in financiële gezondheid draagt bij aan de mogelijke oplossing.
De Nibud
FinanciëleGezondheidsCheck geeft Nederlanders
inzicht in hun financiële gezondheid. De check bestaat uit 15 vragen en is
wetenschappelijk gevalideerd. Uit de check volgen ook tips om de financiële gezondheid
te verbeteren.
