Werken in de bouw is niet zonder gevaren. Vallen van hoogte, beknelling, geraakt worden door voorwerpen en struikelen of uitglijden: dat zijn de risico’s van het vak. Lang niet iedereen in de bouw staat daar nog bij stil. En men beschouwt het werk ook niet als onveilig, zo blijkt uit een artikel in Cobouw.
Uit cijfers van de Nederlandse Arbeidsinspectie (voorheen Inspectie SZW) blijkt dat de bouw in de top 5 staat van sectoren met het hoogste aantal slachtoffers per 100.000 werknemers. De cijfers zijn gebaseerd op afgesloten zaken van de Arbeidsinspectie. Arbeidsongevallen moeten gemeld worden wanneer er sprake is van ziekenhuisopname, blijvend letsel of een dodelijke afloop.
De bouw- en utiliteitssector (b&u) telt de meeste slachtoffers per 100.00 werknemers en het aantal ongevallen steeg daar ook. Zowel in de gww als gespecialiseerde bouw is het aantal ongevallen de laatste jaren stabiel.
Gevaarlijk werk
Werknemers in de bouw zijn zich ergens wel bewust van de gevaren op het werk, blijkt uit de jaarlijkse Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden van TNO. Hierin worden werknemers uit verschillende sectoren bevraagd over verschillende onderwerpen, waaronder veiligheid. In totaal deden er in 2020 zo’n 58.000 mensen mee. Een kwart van de respondenten in de bouwsector geeft aan vaak of altijd aan gevaren bloot te staan.
Werknemers zien als belangrijkste potentiële gevaren vallen van hoogte en struikelen/uitglijden. Zo’n driekwart van de respondenten zegt daarbij dat die gevaren niet frequent voorkomen.Ondanks de relatief vele ongevallen die de sector telt, zien werknemers de bouw wel als veilige en gezonde sector. Op een schaal van 1 tot 5 scoort de bouwsector een 3,93. Dat is het hoogste van de andere sectoren uit de top 5 met gemiddeld het meeste aantal ongevallen. Al deze sectoren scoren ook hoger dan het gemiddelde.
Laag risico
Dat er dus relatief veel ongevallen gebeuren in de bouw, blijkt uit de cijfers van de Nederlandse Arbeidsinspectie. Maar een gevoel van onveiligheid heerst er niet. Volgens Mitran Boelee, adviseur bij veiligheidsspecialist Aboma, heeft dat twee oorzaken.
Een daarvan is dat de bouw eigenlijk een laag-risico-sector is. “Als er een ongeval gebeurt, dan is vaak één persoon de klos”, zegt Boelee. “Dat is in de chemiesector bijvoorbeeld anders. Als daar een fout wordt gemaakt, ontploft de boel. De effecten zijn in onze sector dus kleiner.” De reflex is dan de schuld bij het slachtoffer te leggen: ‘De persoon had beter op moeten letten.’ De andere oorzaak is een bepaalde beroepsblindheid, waardoor het werk op de bouwplaats na verloop van tijd net zo veilig aanvoelt als een kantoorbaan.
Geen extra maatregelen
Veel behoefte aan extra veiligheidsmaatregelen is er dan ook niet. Iets meer dan 30% zegt dat die niet nodig zijn, omdat er geen problemen spelen. Een meerderheid vindt dat het niet nodig is omdat er al genoeg maatregelen zijn.
Er is ook genoeg informatie over veilig en gezond werken, vindt meer dan 80 procent van de werknemers in de bouw. Dit is weer de hoogste score vergeleken met andere risicosectoren. Dit komt ook overeen met het BouwMonitor-onderzoek van Cobouw en USP. Daarin vond ook 83%van bouwers dat er genoeg informatie is over het maken van een veilige bouwomgeving.
Aanspreken en aangesproken worden
Mochten collega’s onveilig werken, dan zou meer dan 80% van de werknemers uit de bouw die collega daarop aanspreken. In andere sectoren met relatief veel ongevallen ligt dat percentage lager. Meer dan 70% van de respondenten in de bouw verwacht ook aangesproken te zullen worden als ze veilig of ongezond werken.
Heel opvallend zijn die uitkomsten niet, vindt Boelee. “Zeker als mensen echt iets gevaarlijks doen of iets wat heel erg afwijkt. Maar ik ben bang dat veel niet wordt gezien.” Veel werk in de bouw is routinewerk, en daar kunnen bepaalde onveilige handelingen insluipen. Wanneer je iets verkeerd doet, en je wordt niet gecorrigeerd, dan slijten die handelingen erin. “En 99 van de 100 keer gebeurt er ook niks. Dan krijg je elke keer de bevestiging: ‘zie je wel, het is gewoon veilig.”
Blijven praten
Mochten onveilige of ongezonde situaties zich voordoen, dan zegt meer dan 85% dat hier een aanspreekpunt voor aanwezig is. “Je moet blijven wijzen op de gevaren van routine en risicoblindheid, en er bewust van zijn”, zegt Boelee. “Want buiten op de bouwplaats val je in je eigen routine. Je moet gedrag afleren, en dat is ontzettend lastig.”
Mensen handelen vaak onbewust. Het is dus belangrijk om de juiste manier van werken te blijven herhalen. De wil is er wel zeker, ziet de adviseur. “Maar we blijven de risico’s onderschatten.”Een wondermiddel om die perceptie over veiligheid te veranderen bestaat niet, denkt hij. Maar je hebt in ieder geval elkaar nodig om de veilige keuze te maken: “Het is een gedeelde verantwoordelijkheid.”
Bron Cobouw:
