Staat van Schiphol : Minder vliegbewegingen maar niet minder geluidshinder

 De coronapandemie drukt in 2021 nog steeds een behoorlijke stempel op de activiteiten op Schiphol: ook vorig jaar is er flink minder gevlogen. Minder vliegbewegingen betekent nog niet minder geluidshinder. Het vliegtuiggeluid bleef het afgelopen jaar niet overal binnen de norm. Opvallend daarbij is dat Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) vaker signalen krijgt dat mensen op plekken buiten de vastgestelde geluidscontouren last hebben van Schiphol-geluid. In deze gebieden geldt geen wettelijke geluidsbescherming. Dit en meer staat beschreven in de nieuwe Staat van Schiphol 2021

 Inspecteur-generaal Jan van de Bos: “De vraagstukken voor Schiphol zijn groot. Veiligheid staat voorop, maar over het aantal vliegbewegingen, de impact van geluidshinder op de leefomgeving en over de bouwbeperkingen in tijden van woningnood worden stevige maatschappelijke discussies gevoerd. In dat spanningsveld neemt de inspectie, naast haar toezichtstaken, een bespiegelende rol in.”

 Bouwbeperkingen

De bouwbeperkingen rond Schiphol vanuit het luchthavenindelingbesluit (LIB) staan in contrast met de wens van omliggende gemeenten die bouwprojecten willen uitvoeren, omdat de woningnood groot is.   Van den Bos: “Uit oogpunt van externe veiligheid en geluidsoverlast is woningbouw dichtbij Schiphol niet zomaar toegestaan. Tegelijkertijd is de vraag om nieuwe woningen lange tijd niet zo luid geweest. Dit leidt tot druk uit de samenleving om te bouwen op plekken die daar niet altijd geschikt voor zijn. Zo zagen wij ons als ILT genoodzaakt om bij de Raad van State beroep aan te tekenen tegen de beslissing van de gemeente Amstelveen om te bouwen in een beperkingengebied rondom Schiphol. Dit zijn situaties die je wilt voorkomen.”

 ISMS

De ILT stelt vast dat het veiligheidsmanagement Integral Safety Management System (ISMS) op Schiphol over het algemeen goed werkt: het ISMS levert een waardevolle bijdrage aan de algehele veiligheid op Schiphol. De samenwerking binnen het ISMS is ook verder verbeterd. Tegelijkertijd constateert de ILT dat sommige roadmap-maatregelen met enkele jaren zijn uitgesteld. De ILT is van mening dat het ISMS maatregelen met voortvarendheid zou moeten oppakken, zeker wanneer het vliegverkeer weer toeneemt.  Jan van den Bos: “Sinds 2018 werken luchtvaartpartijen binnen het ISMS samen aan de veiligheid op Schiphol. Maar de uitvoering is op sommige delen vertraagd. Terwijl deze maatregelen positief doorwerken op bijvoorbeeld de veiligheid van de grondafhandeling. ISMS zou juist deze moeten oppakken, zeker nu het vliegverkeer weer groeit na twee jaren coronapandemie.”

 Een aantal feiten uit de Staat van Schiphol 2021 op een rij:

De ILT constateert dat sinds 2017 ongeveer de helft van het aantal roadmap-maatregelen uit het ISMS is geïmplementeerd: 19 van de 39 actieve roadmap-maatregelen.
De ILT ziet –ondanks vertragingen- verbeteringen in de aanpak en organisatie van de grondafhandeling. Van sommige maatregelen zijn de effecten nog niet zichtbaar op de werkvloer. Het gaat dan bijvoorbeeld om maatregelen die botsingen en ongevallen tijdens de grondafhandeling moeten tegengaan.

Voor het pushbackproces werken de sectorpartijen aan betere communicatie tijdens de uitvoering van het pushbackproces. Daarnaast kan het consequent melden van voorvallen bij het Analyse Bureau luchtvaart (ABL) beter. Zo moeten meldingen volgens regelgeving door meerdere partijen worden gedaan. Dat gebeurt niet altijd. In 2021 werd minder gevlogen dan vóór de coronapandemie. Toch bleef het geluid van vliegverkeer niet overal binnen de norm. In de tweede helft van gebruiksjaar 2021 was er een geluidsoverschrijding op één handhavingspunt. De ILT onderzoekt de oorzaak en beoordeelt of er maatregelen nodig zijn.

In de nacht is het aandeel vrachtvluchten groter geworden. De toename van het gemiddelde geluid per vlucht lijkt ook verband te houden met het gestegen aandeel vliegverkeer voor vracht.

Schiphol berekent elk jaar hoeveel omwonenden te maken hebben met ernstige geluidshinder en verstoorde slaap. Dit jaar was er sprake van een sterke afname, doordat er minder werd gevlogen. Deze aantallen omwonenden worden berekend, binnen geluidscontouren rondom Schiphol, zoals bepaald voor de gelijkwaardigheidscriteria. Uit onderzoek naar gezondheidseffecten blijkt dat ernstige hinder en ernstige slaapverstoring ook buiten de vastgestelde geluidscontouren voorkomen.
In deze gebieden geldt geen wettelijke geluidsbescherming van de gelijkwaardigheidscriteria. De ILT signaleert dat de geluidsoverlastmeldingen bij meldpunten voor bewoners laten zien dat veel meldingen uit gebieden komen die verder weg liggen van Schiphol.
Om de veiligheidsrisico’s en geluidshinder voor omwonenden in de hand te houden, wijst het Luchthavenindelingbesluit Schiphol (LIB) zones rondom Schiphol aan waar bouwbeperkingen gelden. In sommige gevallen mag bouwen alleen als de ILT vooraf een verklaring van geen bezwaar (VVGB) afgeeft. De ILT kreeg in 2021 drie signalen dat gemeenten geen VVGB aanvragen waar dat mogelijk wel moet. De provincie geeft aan dat zij detailkennis van het LIB mist en te weinig capaciteit heeft voor toezicht.

De ILT heeft de drie gevallen onderzocht. In één geval is geen overtreding geconstateerd. In twee andere gevallen is de ILT in beroep bij de Raad van State. Luchtvaartbedrijven maakten ruim 5.300 meldingen over ruim 4.800 luchtvaartvoorvallen op Schiphol. Het aantal voorvalmeldingen laat weinig verschil zien met vorig jaar. Daarom is niet vast te stellen of genomen maatregelen tot een verbetering van de veiligheid hebben geleid. Er waren dit gebruiksjaar geen ongevallen in de luchtvaart met schade of letsel.

Om het vliegen over gebieden met dichte woonbebouwing te beperken, zijn er strenge regels voor start- en landingsbanen die Schiphol moet gebruiken: de zogenoemde baanpreferentieregels. Schiphol voldeed in 2021 niet aan alle baanpreferentieregels. Zo werd de norm voor de tweede baanpreferentieregel voor starts niet altijd gehaald, ondanks het lage aantal vliegtuigbewegingen.

De ILT onderzoekt hoe dit komt. De uitkomsten wegen mee bij de beslissing of er maatregelen komen in reactie op de geluidsoverschrijding bij een van de handhavingspunten. De uitkomsten van het onderzoek komen in 2022 beschikbaar.