De omzet in de bouw steeg in het vierde kwartaal met 7,3% vergeleken met dezelfde periode vorig jaar. Over heel 2016 kwam de omzet 6,3% hoger uit dan een jaar eerder Sinds het dieptepunt werd bereikt in het eerste kwartaal van 2013, is de toegevoegde waarde van de bouw in totaal met 26,8% toegenomen. Het peil van voor de crisis is echter nog steeds niet bereikt, zo blijkt uit de Kwartaalmonitor.
Het vertrouwen van bouwondernemers blijft aan het begin van 2017 erg hoog. Veel van hen verwachten dat de omzet verder stijgt en dat ze hun verkoopprijzen zullen verhogen. De signalen voor toekomstige woningbouw zijn positief: het afgelopen kwartaal nam het aantal bouwvergunningen voor nieuwe woningen toe. Ook werden er meer nieuwbouwwoningen opgeleverd en bestaande woningen verkocht. Tegenover deze positieve ontwikkelingen staat dat het aantal banen in de bouw licht afnam. Datzelfde geldt voor de omzet in de grond-, weg- en waterbouw. Over heel 2016 steeg de voor werkdagen gecorrigeerde bouwproductie in Europa gemiddeld met 1,3%. Met een groei van ruim 7 procent deed Nederland het beter dan de meeste andere EU-landen. Alleen in Zweden steeg de bouwproductie forser.
Minder faillissementen en banen
Voor het vierde kwartaal op rij waren er minder faillissementen in de bouwsector. In het vierde kwartaal van 2016 waren het er 111, het laagste aantal in jaren. In de burgerlijke en utiliteitsbouw nam het aantal faillissementen af van 51 in het derde kwartaal naar 41 in het vierde kwartaal van 2016. Ook in de projectontwikkeling daalde dit aantal (van 13 naar 3). In de installatiebouw gingen in het vierde kwartaal 23 bedrijven failliet. Bij de afwerkingsbedrijven nam het aantal faillissementen iets toe (van 15 naar 22).
Het totaal aantal banen in de bouw kwam in het vierde kwartaal, gecorrigeerd voor seizoenseffecten, uit op 508,000, 1.000 minder dan in het derde kwartaal. Er ontstonden afgerond 8 .000 vacatures in het vierde kwartaal, 1.000 minder dan een kwartaal eerder. De vacature-indicator voor de bouw, die verschillende verwachtingen over werkgelegenheid van ondernemers combineert, is aan het begin van het eerste kwartaal positief. Dit geeft aan dat het aantal vacatures in de bouw de komende maanden naar verwachting zal toenemen.
Verwachtingen positief
Het ondernemersvertrouwen in de bouwsector komt aan het begin van 2017 uit op 27. Dat is een fractie lager dan in het voorgaande kwartaal, toen het vertrouwen het hoogste niveau bereikte sinds de start van de meting in 2008. Net als in het vierde kwartaal van vorig jaar is het ondernemersvertrouwen in de bouw het hoogst van alle sectoren. Bouwbedrijven zagen hun productie toenemen en de ondernemers zijn van mening dat hun orderportefeuille goed gevuld is. Voor de komende periode geven de ondernemers positieve signalen af over de werkgelegenheid in hun branche.
Het aantal ondernemers dat een verbetering van het economisch klimaat verwacht, neemt in het eerste kwartaal van 2017 verder toe. Per saldo verwacht 26% van de ondernemers een verbetering. Een zelfde percentage bouwondernemers verwacht een toename van de omzet in het eerste kwartaal. Hoewel dit saldo lager is dan drie maanden geleden, is hun omzetverwachting nog steeds erg positief. In totaal verwacht 43% van de ondernemers in het eerste kwartaal een stijging van de tarieven door te voeren, tegenover minder dan 1%procent die rekening houdt met een afname. Per saldo verwacht dus 42 procent van de ondernemers een prijsstijging. De verwachtingen ten aanzien van de personeelssterkte blijven met een saldo van 24 ook positief
Bouw van woningen en bedrijfsgebouwen
Bouwopdrachten architecten: De waarde van opdrachten stijgt al twee jaar op rij. Vooral de waarde van opdrachten voor woningen nam opnieuw fors toe, die voor utiliteitsgebouwen (zoals kantoren, winkels en scholen) is in het derde kwartaal, na een kleine opleving in het tweede kwartaal, weer iets gedaald. Het aantal nieuwe woningen waarvoor een vergunning is afgegeven was met 16.000 het hoogst sinds het vierde kwartaal van 2010 en bijna een derde meer dan in dezelfde periode in 2015. Het aantal vergunningen voor te bouwen koopwoningen steeg ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar zelfs met ruim 42% tot 11.600.
Burgerlijke en utiliteitsbouw (B&U): Bedrijven behaalden in het vierde kwartaal gemiddeld een omzetstijging van 12,4%, de achtste kwartaaltoename op rij. Zowel in 2015 als in 2016 behaalden bedrijven in deze sector een groei van meer dan 9%; bij middelgrote bedrijven, met 10 tot 100 werkzame personen, was de omzetgroei met 11,5%% het hoogst. Maar ook kleine en grote bedrijven behaalden gemiddeld een forse omzetstijging. Ondanks deze positieve resultaten lag het omzetniveau van bedrijven in de B&U in 2016 nog bijna een vijfde onder dat van 2008.
Gespecialiseerde bouwbedrijven hebben opnieuw een goed jaar achter de rug. Het laatste kwartaal van 2016 steeg de omzet met 8,3% en over het hele jaar met 7,8%. Grote bedrijven (met meer dan 100 werkzame personen) behaalden in 2016 de grootste omzetgroei: bijna 11%, middelgrote bedrijven (met 10 tot 100 werkzame personen) noteerden met 4,7 % de laagste omzetstijging. Ook in de deelbranches is de omzet in alle kwartalen van 2016 gestegen, vooral bij de sloop- en grondverzetbedrijven (10,4%). Hoewel de omzet van de gespecialiseerde bouw nu al drie jaar groeit, lag het omzetniveau in 2016 nog wel ruim 3% onder dat van 2008.
De investeringen in woningen zijn met 16,7% gestegen ten opzichte van het vierde kwartaal van 2015. De groei van de investeringen in woningen is minder sterk dan in het derde kwartaal (23,0%). Ook de investeringen in bedrijfsgebouwen namen dit kwartaal toe: met 2,1%. Ook bij de bedrijfsgebouwen nemen de investeringen iets minder sterk toe dan in het derde kwartaal (2,6%).
Nieuwbouwwoningen: In totaal zijn er in het vierde kwartaal 18.796 nieuwe woningen opgeleverd. Dit is bijna 26% meer dan in hetzelfde kwartaal een jaar daarvoor en het hoogste aantal sinds het begin van de meting in 2012. De inputkosten voor het bouwen van nieuwe woningen zijn in het vierde kwartaal met 1,4% toegenomen Al drie jaar lang stijgen elk kwartaal de kosten ten opzichte van een jaar eerder. De toename is in het vierde kwartaal veroorzaakt door een stijging in de kosten van loon (+1,5%) en van materiaal (+1,4%).
Er werden in het vierde kwartaal 60.874 bestaande huizen verkocht, 16% meer dan in dezelfde periode in 2015. Het aantal verkochte woningen stijgt de afgelopen 3,5 jaar elk kwartaal. Ook de prijzen blijven stijgen: voor de elfde maal op rij zijn die hoger dan een jaar eerder. Ten opzichte van het derde kwartaal van 2008, toen de huizenprijzen een piek bereikten, bedraagt de prijsdaling 10,9%. Vergeleken met het dal in het tweede kwartaal van 2013 liggen de prijzen 12,2% hoger.
Grond-, weg- en waterbouw
De omzet van grond-, weg- en waterbouw (GWW) daalde het afgelopen kwartaal met 2,6% en over heel 2016 met 2%. Deze daling komt volledig voor rekening van bedrijven met meer dan 100 werkzame personen, waarbij de omzet in 2016 elk kwartaal daalde. Bij de overige bedrijven groeide de omzet in 2016 wel. Kleine bedrijven (tot 10 werkzame personen) hebben zelfs een omzetgroei van 12% behaald, vergeleken met een jaar eerder. Bij de deelbranches zijn het vooral de kabel- en buizenleggers die het in 2016 met een omzetstijging van 11,5% uitstekend hebben gedaan. Hoewel de omzet van de GWW het afgelopen jaar iets daalde, lag het niveau in 2016 nog wel bijna 4% boven dat van 2008.
In het vierde kwartaal is het prijsindexcijfer met 1,4% gestegen ten opzichte van een jaar eerder. Ook vergeleken met het voorgaande kwartaal gingen de kosten omhoog (+0,6%). In vergelijking met het vierde kwartaal van 2015 zijn van alle deelgebieden de inputprijzen gestegen. Zo’n brede stijging kwam het laatst voor in januari 2013. Ook ten opzichte van het voorgaande kwartaal was er bij de meeste deelgebieden een gemiddelde prijsstijging. Het deelgebied ‘bruggen en tunnels’ vormt hierbij met een daling van 0,5% de uitzondering. Na een marginale stijging in het derde kwartaal (+ 0,1%) is het volume van de investeringen in het vierde kwartaal met 1,9% afgenomen ten opzichte van een jaar eerder. Omdat de prijzen in het vierde kwartaal met 1,4% stegen, nam de waarde van de investeringen af met 0,6%.
