Nederland exporteerde in 2016 voor 42,4 miljard euro aan zakelijke diensten zoals zakelijke adviesdiensten, marktonderzoek, accountancydiensten, R&D-diensten, ingenieursdiensten en juridische diensten. Zakelijke diensten zijn daarmee de meest uitgevoerde diensten door Nederland. Dat meldt CBS in de nieuwste editie van de Internationaliseringsmonitor. Naast zakelijke diensten exporteert Nederland veel telecommunicatie- en computerdiensten, vervoersdiensten en royalty’s naar het buitenland. Deze vier dienstensoorten zijn samen goed voor maar liefst 81% van de totale dienstenexport. Ook bij de Nederlandse import zijn deze dienstensoorten dominant en gaat het om een gezamenlijk aandeel van 79%.
De totale waarde van de Nederlandse dienstenexport naar het buitenland bedroeg 160 miljard euro in 2016 tegenover een import van 150 miljard euro. Van de dienstenexport hield de Nederlandse economie in 2015 in totaal 76 miljard euro over. Daarmee is ruim 11% van het Nederlandse bbp te danken aan de export van diensten.
Binnenvaartdiensten
Nederland is het meest gespecialiseerd in de export van binnenvaartdiensten, zoals het vervoer van vracht over de internationale binnenwateren door Nederlandse schippers in opdracht van een Duits bedrijf. Dat blijkt uit de zogeheten Balassa-index waarin de mate van Nederlandse exportspecialisatie is bepaald door de aandelen van de Nederlandse dienstensoorten in de export te delen door de aandelen van die diensten in de export van de andere EU-landen.
Op grote afstand van de binnenvaartdiensten komen landbouw-, milieu- en mijnbouwdiensten naar voren als een andere Nederlandse specialiteit. Ook exporteert Nederland veel royalty’s in vergelijking met de andere EU-landen. Royalty’s zijn vergoedingen voor het gebruik van intellectueel eigendom van bedrijven of personen. Het gaat hier om veel forsere bedragen dan bij de eerdergenoemde diensten. In 2016 exporteerde Nederland voor 23 miljard euro aan royalty’s naar het buitenland, oftewel 15% van de totale dienstenexport.
Dienstenhandel iets minder sterk gericht op Europa dan goederenhandel
Europa is het continent waarmee Nederland de meeste diensten verhandelt. Bijna twee derde van de Nederlandse dienstenexport heeft een Europese bestemming en van de Nederlandse dienstenimport heeft 56 procent een Europese herkomst. Het Europese aandeel is bij de goederenhandel nog groter dan bij de dienstenhandel. Dat heeft vooral te maken met grote wederuitvoerstromen bij de goederenexport met Europa als bestemming. Ook speelt afstand over het algemeen een wat kleinere rol bij de internationale dienstenhandel dan bij de internationale goederenhandel. Na Europa verhandelt Nederland de meeste diensten met het Amerikaanse continent, met name wat betreft de diensteninvoer uit de VS. De handel met Azië en met name Afrika en Oceanië is relatief klein.
Kleine groep bedrijven domineert dienstenhandel
De internationale handel in diensten wordt gedomineerd door een kleine groep handelaren die vaak onder buitenlandse zeggenschap vallen. Een derde van de handelswaarde van Nederlandse diensten wordt voortgebracht in Amsterdam en omgeving. In Zuid-Nederland is het relatieve aantal vestigingen van bedrijven in de dienstenhandel het grootst, zo is een andere uitkomst uit de nieuwste Internationaliseringsmonitor. Slechts 5.6500 van de 222.000bedrijven die actief zijn in de dienstenhandel, verhandelen voor meer dan 1 miljoen euro aan diensten. Deze bedrijven waren in 2014 goed voor het grootste deel van de importwaarde (74 miljard euro) en exportwaarde (99 miljard euro) van diensten. Bedrijven die zowel diensten importeren als exporteren nemen het grootste deel van de handel in diensten voor hun rekening. Deze bedrijven waren verantwoordelijk voor 86% van de importwaarde en 89% van de exportwaarde van diensten.
Bij ruim 70% van de bedrijven die in diensten handelen gaat het om relatief lage bedragen, met een maximale handelswaarde van 5.000 euro. Van deze kleine handelaren importeert het overgrote deel alleen diensten, bijna één van de tien exporteert alleen en een klein aandeel handelt in beide richtingen.
Groot deel handel door bedrijven onder buitenlandse zeggenschap
Hoewel bedrijven uit het zelfstandig midden- en kleinbedrijf een grote meerderheid vormen bij zowel de importeurs als de exporteurs, neemt deze groep een bescheiden deel van de handelswaarde voor haar rekening: 12% van de import- en 19% van de exportwaarde. Vooral de bedrijven onder buitenlandse zeggenschap domineren de handel in diensten. Ruim 50% van de exportwaarde en ruim 60% van de importwaarde van diensten wordt gegenereerd door deze groep. Van het dienstenhandelsoverschot komt ruim 38% van bedrijven uit het zelfstandig mkb. Bedrijven onder Nederlandse zeggenschap zijn verantwoordelijk voor 39% van het handelsoverschot. Het resterende deel komt voor rekening van bedrijven die in buitenlandse handen zijn.
Relatief veel dienstenhandelaren in het zuiden
Bedrijven kunnen meer dan één vestiging hebben, op meerdere locaties. Een op de twaalf vestigingen kocht of verkocht in 2014 diensten op de internationale markt. Dit zijn vestigingen behorend tot een bedrijf dat jaarlijks minstens 5.000 euro aan diensten verhandeld. Vooral in het zuiden van het land zijn relatief veel bedrijven actief in de internationale dienstenhandel. In Zeeuws-Vlaanderen drijft een op de zeven vestigingen internationale dienstenhandel. In geen enkele andere Nederlandse regio zijn dienstenhandelaren verhoudingsgewijs zo sterk vertegenwoordigd. Midden- en Noord-Limburg volgen op de plekken twee en drie. Op Delfzijl en omgeving na beschikken de noordelijke regio’s over een relatief gering aandeel internationale dienstenhandelaren.
In de regio rondom Amsterdam, Groot-Amsterdam, zijn de meeste dienstenhandelaren te vinden. Ook wat de waarde van de dienstenhandel betreft staat de hoofdstad bovenaan. Bijna een derde van de totale Nederlandse handelswaarde van internationale diensten komt uit Groot-Amsterdam, te weten circa 38% van de importwaarde en circa 28%van de exportwaarde van diensten. De aanwezigheid van een grote luchthaven met veel vervoersdiensten én de vele hoofdkantoren in de regio dragen hieraan bij. Groot-Rijnmond (omgeving Rotterdam) en de agglomeratie ’s-Gravenhage volgen op de plekken twee en drie, met aandelen van respectievelijk 16% en 9% van de handelswaarde van diensten
