Bouw hardst groeiende bedrijfstak in Nederland, bouwproductie grootse stijger in EU

Het gaat goed met de bouw, de sterkst groeiende bedrijfstak van de Nederlandse economie. Al acht kwartalen achtereen groeit de omzet en bouwondernemers verwachten dat die stijging aanhoudt. Het vertrouwen van ondernemers is groter dan ooit. Zo zijn de bouwondernemers onder meer positief over de werkgelegenheid, die dit kwartaal al toenam. Er werden meer bestaande woningen verkocht en nieuwe woningen opgeleverd. Ook de indicatoren voor toekomstige bouwactiviteiten zijn positief: het aantal bouwvergunningen voor nieuwe woningen en de ontwerpopdrachten aan architecten in de woningbouw namen toe. Een kleine kanttekening bij de positieve ontwikkelingen is dat de omzet in de grond-, weg- en waterbouw licht afnam, zo wordt duidelijk uit de Kwartaalmonitor van het CBS.

De omzet in de bouw is voor de achtste keer op rij gestegen, dit kwartaal met 8,6%. Vooral kleine bedrijven, tot 10 werkzame personen, zagen hun omzet toenemen. Vergeleken met het derde kwartaal van 2015 steeg hun omzet met ruim 15%. Bij middelgrote bedrijven, met 10 tot 100 werkzame personen, groeide de omzet gemiddeld met 10,9%. Grote bedrijven, met meer dan 100 werkzame personen, behaalden met een omzetstijging van 2,9% de laagste groei. Vorig kwartaal bedroeg dit nog 5,6%. Sinds het dieptepunt in het eerste kwartaal van 2013 werd bereikt, is de toegevoegde waarde van de bouw in totaal met 26,7 procent toegenomen. Het niveau van voor de crisis is echter nog steeds niet bereikt. De Nederlandse bouwproductie steeg op jaarbasis voor het achtste achtereenvolgende kwartaal, afgelopen kwartaal met 10,4% toe ten opzichte van vorig jaar. De groei lag hiermee hoger dan in de andere EU-landen.

Minder faillissementen en starters, meer stoppers

Het aantal faillissementen in de bouw daalde in het derde kwartaal opnieuw licht en kwam uit op 133, het laagste aantal in jaren. In de burgerlijke en utiliteitsbouw nam het aantal faillissementen af van 66 naar 51. In de installatiebouw gingen 27 bedrijven failliet. Het aantal faillissementen nam iets toe in de projectontwikkeling (van 7 naar 13) en in de grond-, weg- en waterbouw (van 5 naar 10). Er zijn 3 510 nieuwe bouwbedrijven opgericht, een daling van bijna 7% ten opzichte van dezelfde periode een jaar eerder. Daarnaast sloten 2 250 bouwbedrijven definitief hun deuren. Daarmee is het aantal opheffingen in vergelijking met het derde kwartaal van 2015 met 47% gestegen. Aan het eind van het derde kwartaal van 2016 telt de bouwnijverheid in totaal 156 090 bedrijven, 4% meer dan een jaar daarvoor. Het totaal aantal banen in de bouw kwam in het derde kwartaal uit op 511 000, 3.000 meer dan in het tweede kwartaal. De vacature-indicator voor de bouw, die verschillende verwachtingen over werkgelegenheid van ondernemers combineert, is aan het begin van het vierde kwartaal positief. Dit geeft aan dat het aantal vacatures in de bouw (nu ca. 9.000) de komende maanden naar verwachting verder zal toenemen.

Het beeld in de bouwsector is al sinds begin 2015 positief en verbeterde fors in het vierde kwartaal van 2016. Het ondernemersvertrouwen steeg van 17 in het derde kwartaal naar 29 in het vierde kwartaal. De stemmingsindicator is sinds de start van de waarneming niet zo hoog geweest. Bouwbedrijven zagen hun productie toenemen en de ondernemers zijn van mening dat hun orderportefeuille goed gevuld is. Voor de komende periode geven zij positieve signalen af over de werkgelegenheid in hun branche. De verwachtingen voor het economisch klimaat bevinden zich op nagenoeg hetzelfde niveau als drie maanden geleden. Per saldo verwacht 24% van de ondernemers een verbetering. Bouwondernemers zijn voor het overgrote deel positief in hun verwachtingen voor de omzetontwikkeling in het vierde kwartaal. Van hen verwacht 53% een toename van de omzet, tegenover 7% die rekening houdt met een afname. Het merendeel van de ondernemers verwacht hogere prijzen te gaan rekenen in het vierde kwartaal. Ook over de personeelssterkte blijven bouwondernemers positief. Per saldo verwacht 21% van hen een groei van het personeelsbestand

 

Bouw woningen en bedrijfsgebouwen

Ontwerpopdrachten voor architecten zijn een belangrijke indicator voor toekomstige bouwactiviteiten. In het tweede kwartaal van 2016 is de waarde van opdrachten aan architecten met ruim 16% toegenomen, vergeleken met dezelfde periode een jaar eerder. Vooral de waarde van opdrachten voor woningbouwprojecten nam fors toe met een stijging van bijna 30%. De waarde van opdrachten voor utiliteitsgebouwen (zoals kantoren, winkels en scholen) is vergeleken met een jaar eerder nauwelijks gestegen. De waarde voor nieuwbouw van utiliteitsgebouwen is dit kwartaal met ongeveer 2% gedaald, net als in het kwartaal ervoor.

 

In het derde kwartaal van 2016 groeide voor het eerst in ruim een jaar tijd het aantal nieuwe woningen waarvoor een vergunning is afgegeven. Het waren er bijna 14.000, ruim 31% meer dan in dezelfde periode in 2015. Het aantal vergunningen voor te bouwen koopwoningen steeg ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar met ruim 34% tot 8 938. Het aantal vergunde huurwoningen steeg met ruim 26% tot 4 744. Na drie kwartalen van jaar-op-jaardaling werden dit kwartaal voor het eerst weer meer huurwoningen vergund

 

Burgerlijke en utiliteitsbouw

Bedrijven in de burgerlijke en utiliteitsbouw (B&U) hebben in het derde kwartaal gemiddeld een omzetstijging van 13,4% behaald. Sinds 2008 kwam het maar één keer eerder voor dat de omzet in een kwartaal met meer dan 10% steeg, vergeleken met een jaar eerder. De hoogste groei behaalden de kleine bedrijven, tot 10 werkzame personen, met een omzetstijging van 19,7%. Bij middelgrote bedrijven, met 10 tot 100 werkzame personen, steeg de omzet met 13,5%. Bedrijven met meer dan 100 werkzame personen zagen hun omzet met 8,4% het minst stijgen. Voor deze bedrijven is de achterstand in omzet in vergelijking met het niveau van voor de crisis in 2008 nog het grootst. De investeringen in woningen zijn met 24,1% gestegen ten opzichte van het derde kwartaal van 2015 en met 13,1% in vergelijking met het tweede kwartaal. Ook de investeringen in bedrijfsgebouwen namen dit kwartaal toe: met 2,6% ten opzichte van een haar eerder. In het tweede kwartaal ging het nog om een lichte afname (-0,1%.

 

In totaal zijn er in het derde kwartaal 12 953 nieuwe woningen opgeleverd. Dit is bijna 22% procent meer dan hetzelfde kwartaal van vorig jaar. Vorig kwartaal steeg het aantal opleveringen ook, maar toen nog een stuk gematigder (+6%). De inputkosten voor het bouwen van nieuwe woningen zijn in het derde kwartaal met 2,2 % toegenomen, vergeleken met een jaar eerder. Het is de elfde keer op rij dat de kosten ten opzichte van een jaar eerder zijn gestegen. De toename is dit kwartaal veroorzaakt door een stijging in de kosten van loon (+1,8%) en een kostenstijging van materiaal (+2,4%). Er werden in het derde kwartaal 20% meer bestaande huizen verkocht. Het is het dertiende kwartaal op rij dat het aantal transacties hoger uitvalt dan het jaar ervoor. Ook de prijzen blijven stijgen: voor de tiende maal op rij zijn die hoger dan een jaar eerder.

 

Grond-, weg- en waterbouw

Lukte het de grond-, weg- en waterbouw (GWW) in het eerste halfjaar nog een klein plusje te behalen, in het derde kwartaal is de omzet met 4,5 % gedaald. In 2015 steeg de omzet in hetzelfde kwartaal nog met 8,5%. De daling wordt veroorzaakt door een afname met 11,8% van de omzet bij grote GWW-bedrijven met meer dan 100 werknemers. Bij de deelbranches is het beeld wisselend. Kabel- en buizenleggers behaalden nog wel een goed resultaat. De totale omzet bij deze bedrijven steeg gemiddeld met 8,9%. (Spoor)wegen- en tunnelbouwers zagen hun omzet voor het eerst sinds een jaar weer dalen. De omzetdaling bedroeg 5,8%.

 

In het derde kwartaal zijn de inputprijzen van de grond-, weg- en waterbouw (GWW) met 0,7% gedaald ten opzichte van een jaar eerder. Vergeleken met het voorgaande kwartaal zijn de kosten wel gestegen (+1,9%). Ten opzichte van vorig jaar zijn de deelgebieden ‘Bruggen en tunnels’ (+1,1%), ‘Wegen (open verharding)’ (+0,9%), ‘Elektrische installatie’ (+0,5%) en ‘Spoorwegen’ (+0,2%) in prijs gestegen. Bij de overige deelgebieden was er sprake van een prijsdaling. ‘Wegen (gesloten verharding)’ daalde daarbij met 2,7% het hardst ten opzichte van vorig jaar. In het derde kwartaal is het volume van de investeringen in grond-, weg- en waterbouw (GWW) met 0,4% afgenomen ten opzichte van een jaar eerder. In het tweede kwartaal namen de investeringen in GWW nog toe met 4,7%.