Nederland is als een van de meest ICT-intensieve economieën ter wereld een aantrekkelijk doelwit voor cybercriminelen, cyberspionnen en hackers. De rijksoverheid en bedrijven met hoogwaardige technologie zijn inmiddels structureel doelwit van digitale spionage-aanvallen Het versterken van cybersecurity in Nederland moet dan ook meer prioriteit krijgen. Dat is één van de conclusies uit het rapport ‘Een nooit gelopen race – Over cyberdreigingen en versterking van weerbaarheid’ dat het Rathenau Instituut deze week heeft gepubliceerd. “De huidige maatregelen die overheid en bedrijfsleven tot dusver hebben genomen tegen cyberdreigingen volstaan niet meer. In de strijd tegen de steeds professionelere methoden van cybercriminelen, cyberspionnen en hackers zijn extra maatregelen nodig.”, aldus de onderzoekers.
De grootste dreiging vormen buitenlandse inlichtingendiensten die in ons land op grote schaal politieke, militaire en technologische informatie verzamelen en manipuleren. Cybercriminelen worden professioneler, de gebruikte methoden zijn geavanceerder en het verdienmodel winstgevender. Ook steeds meer mkb-bedrijven worden slachtoffer van cybercriminaliteit. De ontwikkeling van het Internet of Things versterkt die kwetsbaarheid. De beveiliging van ‘slimme’ apparaten is vaak niet op orde waardoor ze kunnen worden gehackt en ingezet voor grootschalige DDoS-aanvallen. Cyberdreigingen ondergraven het innovatie- en concurrentievermogen van het Nederlandse bedrijfsleven en het vertrouwen in de digitale samenleving.
14 Aanbevelingen
De Tweede Kamer nam eerder al wetten aan die de bevoegdheden voor opsporingsdiensten en inlichtingen- en veiligheidsdiensten verruimen. Het Rathenau Instituut doet in het rapport een aantal aanbevelingen om de weerbaarheid tegen cyberdreigingen verder te versterken. U treft ze alle 14 hieronder aan:
Versterking weerbaarheid burgers, bedrijven en overheid
Aanbeveling aan de overheid, het bedrijfsleven en andere partijen zoals de Consumentenbond:
- Besteed binnen het onderwijs en in voorlichtingscampagnes meer aandacht aan cybersecurity en de daarvoor benodigde digitale vaardigheden van consumenten en burgers. Aanbeveling aan de overheid en het bedrijfsleven:
- Investeer in een onafhankelijk kennis- en adviescentrum voor mkb-bedrijven en grotere bedrijven die geen deel uitmaken van de vitale sectoren.
Aanbevelingen aan de overheid:
- Geef het goede voorbeeld als ‘launching customer’ en stuur binnen de overheid sterker aan op adequate beveiligingsmaatregelen.
- Spreek de vitale sectoren sterker aan op hun verantwoordelijkheid voor een veilige bedrijfsvoering, bijvoorbeeld door afspraken te maken over een jaarlijkse hacktest.
Wettelijke maatregelen
Aanbeveling aan het bedrijfsleven:
- Stel je op de hoogte van bestaande zorgplichten en houd je hieraan.
Aanbevelingen aan de overheid:
- Maak meer werk van het aangiftebeleid op regionaal niveau en van vervolging van cybercrime.
- Monitor of de in het wetsvoorstel Computercriminaliteit III opgenomen voorwaarden voor het gebruik van zero-day kwetsbaarheden door opsporingsdiensten in de praktijk afdoende zijn.
- Breid de capaciteit van de AIVD uit, zodat ze beter in staat is om cyberspionage en manipulatie van informatie door statelijke actoren te signaleren en passende maatregelen te (laten) treffen.
- Monitor of de ‘checks and balances’ in het wetsvoorstel modernisering van de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten in de praktijk afdoende zijn.
- Leg ‘open normen’ in wetgeving vast om te kunnen toezien op de beveiliging van slimme apparaten. Laat toezichthouders op basis hiervan actief optreden tegen onveilige ICT-producten.
- Ga na of de toezichthouders (AP, ACM, Telecom) voldoende mandaat hebben om op te treden tegen onveilige ICT-producten, en of aanpassing van hun mandaat nodig is. Rust toezichthouders uit met voldoende expertise en capaciteit.
- Zie toe op naleving van zorgplichten voor veilige producten door fabrikanten en leveranciers, en ga na of de zorgplichten en aansprakelijkheidswetgeving hiervoor aanpassing behoeven.
Expertise en capaciteit
Aanbevelingen aan de overheid en het bedrijfsleven:
- Investeer in cybersecurity-opleidingen.
- Investeer in capaciteitsuitbreiding: een onafhankelijk kennis- en adviescentrum voor het MKB en overig bedrijfsleven (niet-vitale sectoren); voldoende expertise en capaciteit binnen de overheid, betrokken toezichthouders en de AIVD.
Het volledige rapport is hier te downloaden:
file:///C:/Users/Jan/Downloads/Een%20nooit%20gelopen%20race-Rathenau%20Instituut%20-%202017.pdf%20-%20Adobe%20Acrobat%20Pro.pdf.
