De ING OndernemersIndex, graadmeter voor de financiële resultaten en verwachtingen in het midden– en kleinbedrijf. Het onderzoek wijst verder uit dat middelgrote ondernemers (50 tot 250 werknemers) zijn positiever over het ondernemersklimaat dan kleinere ondernemers . Ondernemers jonger dan 35 jaar hebben fors meer vertrouwen in het ondernemersklimaat dan de andere leeftijdscategorieën getuige het indexcijfer van maar liefst 135, dus bijna 20% boven het gemiddelde. Bij 35- 50-jarigen is dat cijfer gemiddeld 117, bij 51- tot 65-jarigen 115 en bij 65-plussers 110. Onder jongere ondernemers zitten relatief veel starters die nog voldoende groeipotentieel zien. In de ING Ondernemersindex wordt dat als volgt toegelicht: “Ondernemers vanaf 51 jaar zijn dan wel minder positief, het vertrouwen vertoont wel een stabieler verloop. Door hun ervaring laten zij zich niet snel uit het veld slaan. Bovendien hebben ze in de loop der jaren een solide financiële basis opgebouwd. Daarentegen is deze leeftijdscategorie wel behoudender over de groeimogelijkheden.”
Meeste vertrouwen in bouw en detailhandel food
Op sectorniveau is het ondernemersvertrouwen in het derde kwartaal het hoogst in de bouw en detailhandel food. In de bouw zijn de orderportefeuilles dankzij de economische groei en een lage rente goed gevuld. De detailhandel profiteert dit jaar van hogere bestedingen. Evenals in de food is het vertrouwen in de detailhandel non-food dit kwartaal dan ook verbeterd. Het vertrouwen in de non-food blijft echter laag ten opzichte van andere sectoren doordat de sector kampt met online concurrentie en veranderend consumentengedrag. In de horeca is het ondernemersvertrouwen in het derde kwartaal gedaald. Ten opzichte van de detailhandel is de horeca gevoeliger voor internationale onzekerheden.
Brexit
Eén op de tien ondervraagde MKB-ondernemers ziet de Brexit – de uittreding van Groot-Brittannië uit de EU – als een bedreiging voor het bedrijf. Dit betreft vooral middelgrote ondernemers die actief zijn in internationale sectoren als industrie, groothandel en de agrarische sector. Twee derde van de ondernemers ziet in de Brexit geen bedreiging of stelt dat het voor hen niet van toepassing is. Dit geldt vooral voor zzp’ers. Veel éénpitters zijn hoofdzakelijk actief op de binnenlandse markt. Zij verwachten van de Brexit dan ook niet direct nadelige gevolgen.
Eerder dit jaar pleitte de Nederlandsche Bank voor een extra loonsverhoging omdat de lonen de afgelopen jaren minder snel zijn gestegen ten opzichte van de winsten die door bedrijven zijn gemaakt. Hogere lonen kunnen de economie een impuls geven. Een kwart van de ondernemers in het MKB geeft aan voldoende financiële ruimte te hebben voor een extra loonsverhoging. Op sectorniveau zijn er echter grote verschillen. Zo heeft bijna de helft van de ondernemers in de industrie ruimte voor een extra loonsverhoging. Daarentegen beschikken vooral ondernemers die actief zijn op de binnenlandse markt, zoals bouw, horeca, zorg en detailhandel, over onvoldoende financiële ruimte voor een extra loonsverhoging. Deze bedrijven zijn hard geraakt door de economische crisis en nog druk bezig met het versterken van hun financiële positie.
