Rusland bereidt wet voor inbeslagname westerse bedrijven die willen vertrekken voor

Rusland werkt aan een nieuwe wet die het mogelijk maakt voor lokale ondernemingen om westerse bedrijven die besluiten te vertrekken in beslag te nemen  in de nasleep van de invasie van Moskou in Oekraïne, wat de inzet verhoogt voor multinationals die proberen te vertrekken. De wet, die binnen enkele weken van kracht zou kunnen zijn, geeft Rusland vergaande bevoegdheden om in te grijpen als er een bedreiging is voor lokale werkgelegenheid of industrie, waardoor het voor westerse bedrijven moeilijker wordt om zich snel los te maken, tenzij ze bereid zijn een grote financiële klap te incasseren.

 De wet om de eigendommen van buitenlandse investeerders in beslag te nemen volgt op een uittocht van westerse bedrijven, zoals Starbucks (SBUX.O), McDonald’s (MCD.N) en bierbrouwer AB InBev (ABI.BR), en verhoogt de druk op degenen die er nog zijn. Het komt op een moment dat de Russische economie, in toenemende mate afgesneden als gevolg van westerse sancties, in een recessie belandt te midden van een inflatie met dubbele cijfers.  

De Italiaanse kredietverstrekker UniCredit (CRDI.MI), de Oostenrijkse bank Raiffeisen (RBIV.VI), ’s werelds grootste meubelmerk IKEA, fastfoodketen Burger King, en honderden kleinere bedrijven hebben nog steeds vestigingen in Rusland. Elk bedrijf dat probeert te vertrekken, wordt geconfronteerd met deze hardere lijn.

IKEA, dat alle activiteiten in Rusland heeft gestaakt, zegt dat het de ontwikkelingen op de voet volgt. Raiffeisen geeft aandat het alle opties beoordeelt, waaronder een zorgvuldig beheerde exit. UniCredit weigert commentaar te geven, terwijl Burger King niet onmiddellijk reageerde op een verzoek om commentaar.

Het wetsvoorstel effent de weg voor Rusland om bewindvoerders aan te stellen over bedrijven die eigendom zijn van buitenlanders in ‘onvriendelijke’ landen, die Rusland willen verlaten omdat het conflict met Oekraïne de economie van het land onder druk zet. Moskou noemt landen doorgaans ‘onvriendelijk’ als zij Rusland economische sancties hebben opgelegd, wat betekent dat bedrijven in de Europese Unie of de Verenigde Staten gevaar lopen.

De Europese Commissie stelde woensdag voor om haar eigen houding te verscherpen en van het overtreden van EU-sancties tegen Rusland een misdrijf te maken, waardoor EU-regeringen beslag kunnen leggen op activa van bedrijven en personen die de beperkingen tegen Moskou omzeilen.  Ondertussen, in een beweging die Moskou dichter bij de rand van wanbetaling zou kunnen brengen, kondigde de regering Biden aan dat het een ontheffing die Rusland in staat stelde om Amerikaanse obligatiehouders te betalen, niet zou verlengen.

Economische pijn

Het vertrek van westerse bedrijven heeft de woede van Russische politici gewekt. Voormalig president Dmitry Medvedev, die nu plaatsvervangend voorzitter van de Russische Veiligheidsraad is, heeft zich bijzonder kritisch uitgelaten over westerse bedrijven die zijn vertrokken, waarbij hij de aanval inzette op ‘vijanden die nu proberen onze ontwikkeling te beperken en ons leven te ruïneren’. “De regering is geïnteresseerd in het behoud van banen en belastinginkomsten,” zei Sergej Suchanow, een advocaat bij riskmanagement-  en compliance consultancy RSP International. “In de eerste plaats zal de regering de regels toepassen op grote bedrijven. Om een bewindvoerder te voorkomen, moeten bedrijven laten zien dat ze hun Russische bedrijven niet in de steek laten.”

Ulf Schneider, een consultant die met Duitse bedrijven in Rusland werkt en een expert in de regio bij de Duitse middenstands- of ‘Mittelstand’-industriegroep BVMW, zegt dat hij en anderen werken aan voorstellen om buitenlandse bedrijven toe te staan vrijwillig de controle over te dragen aan een bewindvoerder van hun keuze. Dat zou Rusland ervan kunnen overtuigen dat het zijn verantwoordelijkheid neemt, terwijl het zich tegelijkertijd distantieert. “Verkoop is een optie, maar de voorwaarden voor een verkoop zijn niet goed”, aldus Schneider.

Het wetsontwerp geeft aan hoe Rusland een beheerder kan aanstellen voor bedrijven waarvan ten minste 25% van de aandelen in “onvriendelijke” buitenlandse handen is. De wet bevat een hele reeks criteria voor interventie, bijvoorbeeld wanneer een bedrijf een kritieke rol speelt als lokale werkgever of wanneer het belangrijke diensten verleent. Het maakt duidelijk dat de staat het nemen van zeggenschap op vele gronden kan rechtvaardigen.

In het wetsontwerp wordt het voorbeeld aangehaald van bedrijven die medische apparatuur produceren, maar worden ook tal van andere sectoren opgesomd, zoals vervoer en energie, alsook bedrijven waarvan de sluiting de winkelprijzen zou kunnen opdrijven.De door de staat aangestelde beheerder zou het in beslag genomen bedrijf ook mogen verkopen, terwijl de vroegere eigenaars geen zaken meer zouden mogen doen in Rusland.

 Een rechtbank of het ministerie van Economische Ontwikkeling kan besluiten een beheerder, zoals de Russische ontwikkelingsbank VEB, aan te stellen.Het wetsvoorstel is deze week in eerste lezing goedgekeurd door het lagerhuis van het parlement (de Doema), maar moet nog twee lezingen en een toetsing door het hogerhuis ondergaan voordat het door president Vladimir Poetin tot wet wordt verheven. Dat kan enkele weken duren. Het Russische ministerie van Economische Zaken zegt dat het alleen bedrijven zou uitsluiten in ‘kritieke gevallen’ waarin het nodig was om de productie of de werkgelegenheid af te schermen.

Tal van buitenlandse bedrijven hebben aangekondigd hun winkels en fabrieken in Rusland tijdelijk te sluiten sinds Poetin wat hij een ‘speciale militaire operatie’ noemt, heeft gelanceerd om Oekraïne te demilitariseren en te “denazificeren”, wat door Oekraïne en zijn bondgenoten wordt afgedaan als een ongegrond voorwendsel voor de oorlog. “Rusland was al geïsoleerd en niet langer interessant voor investeerders,” zei Michael Loewy van de Federatie van Oostenrijkse Industrieën. “Deze wet kan dat alleen maar erger maken.”