Nederlanders
kunnen steeds meer aan de knoppen van hun eigen pensioenvoorziening draaien.
Dat bewustzijn dringt echter nog niet overal in de samenleving door. Niet voor
niets is het deze week Pensioen3daagse om mensen te wijzen op het belang van
een goede oudedagsvoorziening. “De vrijheid die Nederlanders hebben om hun
pensioen zelf vorm te geven zorgt ervoor dat het pensioenstelsel steeds meer
individualiseert”, zegt Pieter Kiveron van KPMG en deskundige op het gebied van
pensioenen. Kiveron: “Aanbieders van pensioenvoorzieningen spelen hierop in met
het aanbieden van nieuwe producten en diensten, waarbij de gegevens van de
deelnemers en de analyse van deze data een grote rol spelen. Op deze manier
zijn zij in staat maatwerk aan hun deelnemers te leveren. Om het vertrouwen van
de burger in al dat maatwerk te winnen is het echter essentieel dat de
bedrijven ervoor zorgen dat deze vaak complexe analyses op de juiste manier
worden uitgelegd.”
Grotere
voorspelkracht
De
voortschrijdende maatschappelijke digitalisering maakt het leven van
Nederlanders niet alleen gemakkelijker, maar zorgt op tal van gebieden ook voor
een grotere voorspelkracht. Kiveron: “Deze voorspelkracht speelt ook een grote
rol in de pensioenwereld, een sector die van nature altijd al draaide om het
voorspellen. Een pensioenfonds moet immers voorspellen hoe lang een populatie
deelnemers leeft en zorgen voor voldoende kapitaal voor uitkeringen door het
juiste beleggingsbeleid. Die voorspelbaarheid gaat ook in de pensioenwereld
naar een nieuw niveau. Met een veelheid aan data kunnen robots of algoritmes
zelfs inschatten hoe oud iemand wordt. De toegenomen voorspelkracht zorgt voor
een nieuwe realiteit ten aanzien van de solidariteit. We krijgen immers voor
het eerst minutieus inzicht in de verschillen tussen individuele verwachtingen
en weten dus als deelnemer hoeveel ingelegde premie mogelijk bijdraagt aan het
pensioen van een ander. Of andersom, hoeveel iemand een ander subsidieert.”
Steeds
meer maatwerk
Kiveron
constateert dat de verdergaande individualisering van het pensioenstelsel ook
zichtbaar is in het nieuwe pensioenakkoord. Kiveron: “De eenheidsworst van
vroeger heeft plaats gemaakt voor maatwerk. Mensen kunnen steeds meer zelf
bepalen welke investeringskeuzes ze maken voor hun pensioenopbouw en welke
risico’s ze daarbij willen nemen. Bijvoorbeeld op welke leeftijd ze met
(deeltijd)pensioen willen gaan, of ze op pensioendatum een deel van hun
pensioenvermogen in een keer willen ontvangen of dat ze tussentijds geld uit
hun pensioenpot willen halen om een hypotheek af te lossen. Voor dergelijke
keuzes geldt dat de voorspelbaarheid van de gevolgen door data en slimme
algoritmes ook steeds beter wordt. Adviseurs zullen hun klanten steeds beter
kunnen voorrekenen hoe hun keuzes zullen uitpakken. En waarschijnlijk zullen er
ook steeds meer (en geavanceerdere) onlinetools daarvoor beschikbaar komen om
het allemaal zelf in de gaten te kunnen houden. Er is echter een belangrijke
keerzijde aan deze individualisering. Het stelsel wordt steeds complexer en met
de nu ingeslagen weg van individualisering zal die complexiteit steeds verder
toenemen.”
Complexiteit
niet zonder gevaar
Deze complexiteit is volgens Kiveron echter niet zonder gevaar. Kiveron: “Professionals in de pensioensector moeten, ook als ze geavanceerde algoritmes gebruiken, weten wat ze aan het doen zijn en hoe de individuele adviezen aan de burger onder de motorkap tot stand komen. Minstens even belangrijk is dat de deelnemer zelf op dit punt enig begrip heeft. Er ligt dan ook een flinke uitdaging op tafel adviezen om adviezen die op data gebaseerd zijn op een eenvoudige manier uit te leggen. We mogen van een professional immers verwachten dat deze tijd en moeite investeert om de complexiteit te doorgronden en dat die daar ook de capaciteiten voor heeft. De gemiddelde deelnemer gaat dat niet doen. Op zijn minst een deel van de mensen kan en wil zich niet bezighouden met ingewikkelde financiële plaatjes voor de verre toekomst. Voor de pensioensector is dit een communicatieve uitdaging die niet te onderschatten is. Vooral omdat deelnemers nu schrikbarend weinig weten over hun pensioen. Het succes van het persoonlijk pensioen zal mede afhangen van de vraag of de sector in staat is de complexiteit op een laagdrempelige wijze te communiceren naar de deelnemers. En daarmee de betrouwbaarheid en ethische aspecten waarborgen. Alleen dan zal er vertrouwen ontstaan. En dat vertrouwen is essentieel voor elk pensioenstelsel.”