AFM komt met aandachtspunten voor personalisatie van premies en voorwaarden

De AFM komt met negen aandachtspunten voor de verzekeringssector voor het op een persoon toesnijden (personaliseren) van premies en voorwaarden op basis van gedrag en data. “De toepassing van geavanceerde data-analyse voor gepersonaliseerde verzekeringspremies groeit, blijkt uit een recente verkenning van de AFM. Wij constateren dat deze beprijzingstechnieken voordelen bieden, maar ook negatieve effecten kunnen hebben”, aldus de toezichthouder.

Voorbeelden zijn volgens de AFM verzekeringen die rijgedrag of levensstijl meten. De toenemende beschikbaarheid van data, geavanceerdere modellen en algoritmes stellen verzekeraars in staat om premies en polisvoorwaarden te personaliseren. Wie veilig rijdt en gezond leeft, betaalt een lagere premie dan iemand die meer risico neemt.

Voordeel: beloning van veilig gedrag, nadeel: risico op onverzekerbaarheid 

Gedragsbeprijzing kan volgens de AFM leiden tot veiliger gedrag, een lagere schadelast en welvaartswinst. “Het kan ook verhinderen dat een branche als geheel, bijvoorbeeld taxi’s, wordt uitgesloten. Tegelijkertijd kan geavanceerde risicoselectie leiden tot onverzekerbaarheid, en het niet langer kunnen vergelijken van verzekeringsproducten. Zeker als ook polisvoorwaarden worden gepersonaliseerd.”

Aandachtspunten om risico’s te verkleinen

“Met negen aandachtspunten geven wij de sector mee om met oog voor de kansen, de risico’s te verkleinen bij het inzetten van gepersonaliseerde beprijzing”, vervolgt de toezichthouder. Voorbeelden hiervan zijn het niet verplichtstellen van het delen van gedragsdata, het borgen van de verzekerbaarheid van klanten, en het rekening houden met hoe beïnvloedbaar het gemeten gedrag is.

“Bij misstanden hebben wij de mogelijkheid om in te grijpen, onder meer op basis van de normen voor productontwikkeling. Bij dit thema zijn meer dan ooit de eigen verantwoordelijkheid en het morele kompas van verzekeraars van belang. Wij moedigen initiatieven van de sector aan om hierover door te denken. Onder meer omdat de tegendruk vanuit consumenten beperkt is en concurrentiedruk het morele kompas kan overschaduwen. Wij blijven zelf de ontwikkelingen nauwgezet volgen en gaan graag de dialoog aan met de sector en andere betrokken stakeholders.”

Reactie Verbond van Verzekeraars

Nederlandse verzekeraars zijn zorgvuldig bij het toepassen van data-analyse voor personalisatie van premies en voorwaarden op basis van gedrag en data. Dit blijkt uit de vandaag verschenen studie van toezichthouder AFM, zo reageert het Verbond van Verzekeraars op de hierboven genoemde aandachtspunten van de toezichthouder. “Daarom passen verzekeraars dergelijke technieken slechts in beperkte mate toe. Bovendien stelt het vorig jaar vastgestelde Ethisch kader extra eisen aan het toepassen van dergelijke technieken om te voorkomen dat premiedifferentiatie leidt tot discriminatie en onverzekerbaarheid.”

De AFM komt in de verkennende studie ‘Personaliseren van prijs en voorwaarden in de verzekeringssector’ met negen aandachtspunten voor het op een persoon toesnijden (personaliseren) van premies en voorwaarden op basis van gedrag en data. Naast de voordelen die dergelijke technieken kunnen bieden (veiliger gedrag, een lagere schadelast en welvaartswinst) benoemt de AFM ook de nadelen. Namelijk het risico dat groepen mensen of een branche worden uitgesloten, dat mensen zich niet meer kunnen verzekeren of dat je minder goed in staat bent verzekeringsproducten met elkaar te vergelijken.

Solidariteitsmonitor

“De risico’s die de AFM nu benoemt in haar onderzoek, constateerden wij ook in ons position paper ‘Grip op Data’ uit 2016,” vertelt Richard Weurding, algemeen directeur van het Verbond in een reactie op het rapport. “Dat rapport heeft geleid tot de zogeheten Solidariteitsmonitor waarmee het Verbond vanaf 2017 jaarlijks meet wat de eventuele effecten zijn van het gebruik van big data door verzekeraars op premiedifferentiatie. Door jaarlijks te vergelijken of de premies van particuliere verzekerden dichter bij elkaar komen te liggen of juist verder uit elkaar lopen, willen wij voorkomen dat de spreiding ongemerkt oploopt.” 

Ethisch kader

Naast de Solidariteitsmonitor heeft het Verbond vorig jaar een Ethisch kader geïntroduceerd dat van toepassing is op alle leden (ruim 95 procent van alle Nederlandse verzekeraars is lid van het Verbond). Het kader bestaat uit diverse vereisten met uitgangspunten waar verzekeraars mee aan de slag kunnen vanuit het centrale principe ‘klantvertrouwen’. Het kader is een hulpmiddel voor verzekeraars om zorgvuldig te kunnen bepalen welke data gedreven technieken zij (willen) toepassen en waarom.

 Weurding: “Als zij het kader volgen, dan kan het best zo zijn dat een bepaalde datatechniek wettelijk is toegestaan, maar strijdig is met de uitgangspunt(en) van het kader. De verzekeraar zal zo’n techniek dan niet toepassen.” Het Verbond meent dat alleen als de klant, toezichthouder en wetgever voldoende vertrouwen hebben in een correct gebruik van data, verzekeraars in staat zijn nieuwe technologieën toekomstbestendig in hun bedrijfsprocessen te verwerken. Weurding: “Daarom vinden wij het van groot belang dat de klant verzekeraars kan aanspreken op de wijze waarop zij data gedreven toepassingen inzetten.”

Weurding merkt daarbij op dat voor Nederlandse verzekeraars een Ethisch kader geldt, maar tegelijkertijd te maken heeft met buitenlandse aanbieders en techbedrijven die niet aan dergelijke normen gebonden zijn. Het Verbond wil graag samen met de overheid en toezichthouders bekijken of het mogelijk is de normen breder toe te passen dan alleen voor verzekeraars.  

Ethisch kader onderdeel van zelfregulering

Na een implementatiefase van een half jaar is het ethisch kader sinds 1 januari 2021 onderdeel van de zelfregulering van het Verbond: deze is bindend voor alle leden en toetsbaar door de onafhankelijke Stichting toetsing verzekeraars (Stv). De eerste daadwerkelijke audits door Stv vinden in 2023 plaats.