Brandveiligheid is een essentieel onderdeel van circulair bouwen, maar krijgt nog nauwelijks aandacht. Dat is opvallend en moet veranderen, betoogt René Hagen, lector Brandpreventie bij het IFV in zijn column op Brandveilig.com .
“Omdat de wereldbevolking blijft groeien, neemt de vraag naar grondstoffen toe. De voorraad grondstoffen is echter beperkt. De overheid en het bedrijfsleven werken daarom aan een economie die gebaseerd is op uitsluitend herbruikbare grondstoffen. En waarin hernieuwbare energiebronnen worden gebruikt. In zo’n circulaire economie bestaat geen afval.
Take-make-waste
Een belangrijk onderdeel van de circulaire economie is circulair bouwen; op dit moment echter is circulariteit in de bouw nog ver te zoeken. De meest gangbare wijze van bouwen is nog steeds lineair. Dit wil zeggen dat het een systeem van take-make-waste is, waarin vrijwel ongeremd gebruik wordt gemaakt van grondstoffen voor bouwmaterialen. Bij de sloop van een gebouw belanden de bouwmaterialen voor het overgrote deel op de afvalberg.
Maar niet alleen wat dit betreft zijn de grenzen van de huidige wijze van bouwen bereikt. Ook de problemen die zijn ontstaan door de te grote uitstoot van stikstofoxide en PFAS in de bodem laten zien dat er niet zomaar op de huidige wijze kan worden voortgebouwd. Circulair bouwen is daarom in opmars; er lopen veel initiatieven die ook al daadwerkelijk hebben geleid tot circulaire gebouwen. Maar nergens wordt gesproken over de relatie tussen brandveiligheid en circulair bouwen. En dat is opvallend.
Natuurlijke (brandbare) materialen
Circulair bouwen kenmerkt zich in de eerste plaats door de toepassing van natuurlijke materialen zoals hout, stro en hennep. Deze zijn per definitie brandgevaarlijker dan de meeste bouwmaterialen die momenteel worden gebruikt. Een ander aandachtspunt betreft de wetgeving: de brandveiligheid van een gebouw wordt geborgd door wetgeving die per definitie achterloopt op nieuwe ontwikkelingen.
Onze vigerende wetgeving is gebaseerd op principes van net na de Tweede Wereldoorlog. Het behoeft geen nadere toelichting dat circulair bouwen wringt met de visie op brandveilig bouwen van 70 jaar geleden. Maar de meest opvallende afwezige bij het onderwerp brandveiligheid en circulair bouwen is de brand zélf, die alles in zich heeft om niet circulair te zijn: immers, alles wat verbrandt, moet opnieuw geproduceerd worden. Daarnaast zorgt brand voor veel milieubelasting van lucht, grond en water.
Constructieve veiligheid
Naast bovengenoemde problemen speelt ook de constructieve veiligheid een rol, met name doordat er weer meer in hout gebouwd wordt, ook als het hoogbouw betreft. De recente kerkbranden laten zien hoe kwetsbaar hout als constructie- en bouwmateriaal is ten opzichte van steenachtige materialen. Het is maar de vraag of de TU in Delft en de Grenfell Tower in Londen nog overeind hadden gestaan als ze in hout gebouwd waren.
Ook wordt er steeds meer biobased gebouwd; een voorbeeld daarvan is het isoleren van de spouw met stro. Bij een brand in Kampen hebben we gezien dat als zo’n spouwisolatie van stro brandt, vrijwel de hele woning gesloopt moet worden om de brand te kunnen blussen. Ten slotte wil ik hier demontabel bouwen noemen, dat onderdeel is van circulair bouwen. De vraag is hoe het daar zit met de detailleringen die moeten zorgen dat een brand zich niet verspreidt.
Vanwege deze redenen – en dan heb ik het nog niet eens gehad over energieneutrale en fossielvrije gebouwen! – zou brandveiligheid dus juíst van circulair bouwen een essentiële component moeten zijn. Net zoals de energietransitie veilig moet geschieden, moet dit ook gelden voor de omschakeling van lineair naar circulair bouwen.
Bron: Brandveilig.com
