foto IFV
‘Verward gedrag’ wordt vaak wordt gerelateerd aan psychische of verstandelijke problematiek, maar niet altijd. Er is geen een-op-een-relatie tussen psychische en verstandelijke problematiek, verward gedrag en risico’s op het gebied van brandveiligheid. Er moet dan ook uiterste terughoudendheid zijn bij generaliserende uitspraken over ‘verwarde personen’ en brandveiligheid. Ook is niets met zekerheid te zeggen over de toe- of afname van de problematiek. Dat zijn enkele conclusies die staan in het onderzoeksrapport ‘Brandveiligheid in relatie tot ‘verwarde personen’ – een verkenning’, dat op verzoek van Brandweer Nederland is uitgevoerd door de Brandweeracademie van het IFV en de Nederlandse Brandwonden Stichting.
Uit verzamelde casuïstiek en gesprekken met brandweerfunctionarissen uit de regio’s blijkt dat de brandweer regelmatig geconfronteerd wordt met incidenten waarbij ‘verward gedrag’ aanleiding heeft gegeven tot een brandonveilige situatie. In de Nederlandse brandwondencentra blijken bovendien mensen met psychische of cognitieve problematiek oververtegenwoordigd te zijn. Deze gegevens zijn voor Brandweer Nederland aanleiding om ‘verwarde personen’ te beschouwen als een potentiële risicogroep als het gaat om brandveiligheid.
Definitie
Een scherpe definitie van ‘verward persoon’ is niet te geven, concluderen de onderzoekers. | ’Verward’ is volgens hen een subjectief begrip en bovendien heeft de term ‘verward persoon’ een stigmatiserend karakter. “Het gaat om de groep mentaal kwetsbare mensen die (tijdelijk) normafwijkend en inadequaat gedrag vertoont. Zodoende spreken deskundigen liever van personen die verward gedrag vertonen in plaats van over verwarde personen.” Ondanks het ontbreken van een scherpe definitie noemen deskundigen de volgende onderscheidende kenmerken of toestanden die vaak met verward gedrag geassocieerd worden: het doormaken van een psychose, aandacht vragen (‘roep om hulp’) , middelengebruik (alcohol, drugs, medicijnen), afwijkend normatief kader (iets wel of niet ‘normaal’ vinden) , verminderde cognitieve capaciteit (bijvoorbeeld door verstandelijke beperking) en andere mentale beperkingen (zoals dementie).
Verward gedrag wordt vaak gerelateerd aan mentale problematiek. Van belang is dat niet alle mentale problematiek direct gelijk staat aan verward gedrag en daarbij levert niet elke vorm van verward gedrag een brandveiligheidsrisico op. Oftewel een gedeelte van personen met mentale problematiek vertoont verward gedrag en een gedeelte daarvan levert verhoogd brandrisico op.
Statistieken
Geschat wordt dat elk jaar ongeveer 18% van de volwassen Nederlanders (exclusief ouderen) last heeft van een erkende psychische aandoening, zoals depressie, een angststoornis of een verslaving, Dat komt neer op zo’n 1,9 miljoen mensen. Iets minder dan een zesde daarvan – een kleine 300.000 personen – heeft met een ernstige psychiatrisch aandoening zijn. Ongeveer 1,4 miljoen volwassen Nederlanders hebben een dusdanig lage intelligentie (cognitieve beperking) dat ze hulp nodig hebben bij het functioneren in de samenleving. Hierbij kan de cognitieve beperking ook samengaan met een psychische stoornis.
Hoeveel van deze mentaal kwetsbare mensen ook verward gedrag vertonen, en welk percentage van dit verwarde gedrag leidt tot een verhoogd brandrisico, is niet bekend, aldus het rapport. Wel is bekend dat de politie jaarlijks een kleine 70.000 meldingen registreert waarbij sprake zou zijn van een ‘verward persoon’. Er zijn verschillende casussen bekend van branden waarbij vermoedelijk een relatie bestond tussen het ontstaan van de brand of de explosie en het (vermeende) verwarde gedrag van een zelfstandig wonend persoon. Daarnaast wijzen cijfers van de Nederlandse brandwondencentra uit dat er jaarlijks gemiddeld 72 patiënten in een brandwondencentrum opgenomen worden waarbij de psychisch toestand van de patiënt een rol heeft gespeeld in het ontstaan van brandwonden. verward gedrag met brandrisico verward gedrag mentale problematiek
Conclusie
De onderzoekers komen tot de volgende conclusies:
- Het zicht krijgen op de problematiek van ‘verwarde personen’ in relatie tot brandveiligheid wordt bemoeilijkt door het ontbreken van een scherpe afbakening;
- Er zijn verschillende afzonderlijke groepen mensen met specifieke mentale problemen te onderscheiden die relatief vaker risicoverhogend gedrag vertonen;
- Meer samenwerking tussen brandweer en relevante organisaties zou brandveiligheid bij zelfstandig wonende mentaal kwetsbare mensen kunnen verbeteren.
Het volledige rapport ‘Brandveiligheid in relatie tot ‘verwarde personen’ kunt u hier downloaden: https://www.ifv.nl/kennisplein/Documents/20170616-BA-Brandveiligheid-verwarde-personen.pdf en de factsheet hier: https://www.ifv.nl/kennisplein/Documents/20170814-BA-Factsheet-Brandveiligheid-verwarde-personen.pdf
